Nakon toga, nastupiće Nenad Bogdanović sa performansom "Human Code" i Aleksandar Jovanović sa performansom "Mail art 25250 Odžaci" - dugogodišnji andergraund borci, umetnici koji su se među prvima kod nas bavili mejl artom. Svoje radove predstaviće i, dobro poznat novosadskoj publici, umetnik Danijel Babić. Nakon performansa, Sonja Jankov, umetnička kritičarka, razgovaraće sa Aleksandrom Jovanovićem o njegovoj umetničkoj praksi i iskustvima tokom bavljenja mejl artom. Publika će imati priliku i da pogleda video prezentaciju - mini retrospektivu radova Nenada Bogdanovića i Aleksandra Jovanovića.

Učesnici izložbe "Mejl art mreža":

Damir Mirojevic, Dejan Bogojević , Jovana Braletić, Slobodan Bobo Lalović, Dina Bralović, Zorana Đaković, Tea Jagodić, Milana Simić, Ivana Veličković, Suzana Trifković, Milovan Panić, Gordana Pejovic, Vukašin Delević, Jelena Bodrožić, Olja Simović, Danijela Padejski, Tamara Vajs, Dragana Kuprešanin, Aleksandra Ignjatović, Đorđe Mandarić, Dragana Dubljević, Ilija Jakovljević (a.k.a. Sveto Govno), Marija Zemunović, Lamija Halilagić, Pejdic Jelica, Ana Vujić, Maja Nikolić, Jelena Bursać, Dušica Prodanov, Dunja Bogojević, Danijela Bogojević, Sovjeta Grubešić, Danica Novčić, Milivoj Kostić, Milica Petrović, Saša Denić – Špena, Nina Denić, Damir Pavić – Septic, Tijana Holpert, Dagmar I. Glausnitzer Smith, Gligor Kondovski.


Underground mail-art koji stvara novu mrežu
(tekst: Sonja Jankov)
 
Izložbena instalacija u okviru petog Festivala srpskog podzemlja obuhvata radove od preko četrdeset umetnika koji su ih poslali poštom. Koncept time nedvosmisleno evocira mail-art, avangardnu pojavu u istoriji umetnosti sa kraja šezdesetih godina XX veka koja je svoj procvat doživela na prelazu iz sedamdesetih u osamdesete. Mail-art je imao za cilj da se odupre ustaljenim formama izlaganja, stvaranja i autorizovanja dela, kao i da uvede subverziju u poštanski sistem. Koristeći puteve pošte, mail-art je bio vid komunikacije i kolaborativnog umetničkog procesa koji je nastajao i održavao se kroz poštu, umesto da ju je koristio kao sredstvo transporta umetničkih radova. Ta procesualna umetnost je nastajala kroz razmenu pošiljki među umetnicima i nadopunjavanjem istih. Umetnički rad time nije mogao imati predvidiv krajnji oblik, niti strogo definisan broj svojih autora. Ponekad nije imao ni predvidivu destinaciju na kojoj će završiti, mada je ona u najvećem broju slučajeva bila adresa prvog pošiljaoca koji bi je dobijao nazad u krajnje izmenjenom obliku.
 
Od procvata mail-art-a do danas je prošlo pola veka i kanali komunikacije, sadržaj informacija koje se razmenjuju, brzina njihovog razmenjivanja, kao i umetnički mediji, u velikoj su se meri promenili za to vreme. Prema Mišelu Fukou, mediji se linearno smenjuju u istoriji i čim dođe do sicrpljenja jednog medija, on zamire i zamenjuje ga drugi. Komuniciranje pošiljkama, međutim, nije u potpunosti zamrlo i nastavilo je da postoji, zadržavši kapacitet da omogući postojanje mail-art-a. Mediji kojim savremeni umetnici stvaraju su se svakako promenili i oni danas ne uključuju kao nekadašnji mail-artisti u svoje radove ručno pravljene pečate, umetnička dela napravljena pisaćom mašinom, polaroid fotografije, fotokopirane poštanske markice. Današnje sisteme onlajn komunikacije karakterišu animirani GIFovi, kratki video klipovi, digitalni stikeri (čija analogna poštanska preteča još opstaje), a kako se to odražava na materijalni mail-art prikazuju radovi underground umetnika koji su se uključili u izložbu u okviru Festivala.
 
U Srbiji je istorija mail-art-a započeta krajem sedamdesetih na inicijativu umetnika Miroljuba Todorovića. On je nedugo potom poslao svojim prijateljima u Odžacima oko pedeset adresa na koje treba da pošalju svoje mail-art radove i uključe se u mrežu dopisivanja. Među tim umetnicima je bio Nenad Bogdanović i kasnije Aleksandar Jovanović. Njih dvojica su bili među ključnim akterima na sceni, pogotovo tokom devedesetih kada je mail-art bio oblik bunta protiv zatvorenih granica i vid premošćavanja nemogućnosti da se ostvari međukulturalna razmena i da se bude deo svetske umetničke scene. Kao doajeni mail-art-a i umetnosti performansa koji su učestvovali na nekoliko stotina izložbi u zemlji i inostranstvu, oni se posebno predstavljaju novosadskoj publici u okviru Festivala putem performana, video dokumentacije radova i razgovora. U kombinaciji sa pristiglim radovima, stvara se simultani uvid u pola veka mail-art-a u Srbiji koji se simbolično proslavlja upravo na Festivalu srpskog podzemlja.
 
Pristigli radovi su tematski vrlo raznovrsni, od horor fotografija, preko dečjih crteža do jukstapozicije ruža i rentgentskog snimka skeleta. Veća raznovrsnost se očitava na polju medija, među kojima su fotografije i foto-kolaži (radovi Tee Jagodić, Ivane Veličković, Vukašina Delevića, Aleksandre Ignjatović, Jovane Braletić, Milane Simić, Olje Simović), reprodukcije crteža i slika (Ana Vujić), digitalne grafike (Jelena Bursać, Damir Mirojević), crteži i ilustracije (Dunja Bogojević, Zoran Ilić, Danica Novčić, Dina Bralović, Đorđe Mandarić, Dušica Prodanov, Septic, Jelena Bodrožić, Zorana Đaković, Maja Nikolić), umetničke razglednice, intervencije na kovertama, radovi dizajnirani u dimenzijama markica (Danijela Bogojević, Dragana Kuprešanin, Milica Petrović, Gordana Pejović, Tamara Vajs, Sovjeta Grubešić, Suzana Trifković), dokumentacije akcija u javnom prostoru (Dejan Bogojević), kolaži (Dragana Dubljević), stripovi (Slobodan Bobo Lalović, Ilija Jakovljević a.k.a. Sveto Govno), slike (Jelena Cvetković, Milovan Panić), serijalni radovi (Lamija Halilagić), grafike (Milivoj Kostić), literarni radovi (Jelica Pejdić), dok su Špena i Nina Denić poslali i dokumentovane instalacije i crteže i foto-montaže i konceptualnu poeziju.
 
Postavljanjem pristiglih radova u prostornu instalaciju, fizički prostor galerije počinje da liči na sajber prostor prepun mreža u kojima obitava najveći deo današnjih prepiski. Kao i u mail-art-u sedamdesetih, ova izložba je tek početak, jer pristigli radovi i instalacija u kojoj su postavljeni tek počinju da bivaju fotografisani i da kruže novim platformama za deljenje komunikacije. Umetnici se tek sada upoznaju, povezuju i počinju da nadograđuju mrežu.
 

Nenad Bogdanović

Nenad Bogdanović rođen je 1955. godine u Odžacima, Srbija. Bavi se multimedijalnom umetnošću, fotografijom, kseroks-artom, videom, umetničkom instalacijom, performansom i umetničkim akcijama. Svojim pojavljivanjem početkom osamdesetih u međunarodnoj umetničkoj mreži obeležio je posleratni period jugoslovenske umetnosti i njegov umetnički rad je prepoznat i prihvaćen na međunarodnom nivou. Samostalni vizuelni i performans umetnik, izdavač i kurator. Kurator je raznih međunarodnih umetničkih projekata i izložbi od 1980. godine. Osnovao je Studio za multimedijalnu umetnost i galeriju MAS. Organizator i kurator Međunarodnog festivala multimedijalne umetnosti - IMAF.
Više o umetniku: www.bogdanovicnenad.weebly.com


Aleksandar Jovanović

Aleksandar Jovanović,(Odzaci) vizuelni umetnik i performer. Izdavač anti embargo magazina "Cage", uvršten u Tate Gallery London i MOMA Newyork, Network projekata"Unblockade book", uvršten u kolekciju MOMA SF San Francisko "The networker's spirit", "Zmija- granica". Učestvovao na prvom jugoslovenskom likovnom bijenalu mladih 1994. u Vršcu.
Radovi iz oblasti mejl arta su mu u mnogim svetskim mejl art antologijama. Izlagao je anti embargo projekte u Stamp art Gallery u San Francisku. Radovi mu se nalaze u privatnoj kolekciji savremene srpske umetnosti  druge polovine XX veka "Kolekcija Trajkovic u Beogradu. Član je SULUV-a.
 

Danijel Babić
 
Rođen 1967 godine u Gornjem Očaušu (BiH).
Završio srednju školu za grafički dizajn “Bogdan Šuput” u Novom Sadu, diplomirao na Višoj školi za likovne i primenjene umetnosti u Beogradu i Akademiji umetnosti u Novom Sadu (odsek slikarstvo,1995. godine). Učestvovao na većem broju kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu.