Pretraga
Posetioci zainteresovani za ovaj portfolio posetili su još:
Branislav Dimitrijević
Branislava Anđelković
Miloš Šobajić
Nina Radoičić
Dušan Otašević
Milena Obradović
Dragan Malešević Tapi
Milan Marinković Cile
Beta Vukanović
Stevan Todorović
Američke ikone
Džek Keruak je za američko izdanje The Americans Roberta Franka napisao:“That crazy feeling in America when the sun is hot on the streets and music comes out of the jukebox or from a nearby funeral”.
American Icons
To su fotografije onog običnog/neobičnog “američkog sna” u kome se dešavaju obične/neobične stvari, gde se prepoznaje svakidašnjica koja traje, gde je vreme zaustavljeno i gde trenutak prerasta u večnost. Upravo iz te prividno neusaglašene dihotomije rađa se suštinski karakter fotografija Milana Aleksića: slučajni susreti na njegovim koncepcijski sprovedenim putovanjima između 1985. i 1991.godine po Kanadi i po američkom okerno-žutom Zapadu i Jugu i zelenom Severo-Istoku, prerastaju u vrstu (intimnog) dokumenta. Njime, u stvari, preispitujemo našu svest ili negovana znanja o onom dalekom drugom i drukčijem, poznatom kao hladni i transparentni stereotip made in USA. Već samim činom dugih odlazaka automobilom sa kamerom u ruci, činjenicom da su putovanja sama sebi svrha, a ne turistički cilj, da se njima – kao u nekom egzistencijalnom bekstvu - prevaljuju ogromna rastojanja i spajaju u nadrealnoj igri sudbine nedodirljivih svetova, umetnik je načeo sistem mišljenja, ponašanja i reagovanja kojim se uobičajeno definiše američki put. Time je istovremeno naznačio mogućnost da njegove slike odista budu poistovećene sa životom o kome govore, da budu puni refleks – “ogledalo” a ne samo formalna vizura - “prozor”.
Da li je bilo i za samoga autora neočekivano što su se po atmosferi, raspoloženju, stilu i maniru odjednom njegove slike gotovo poistovetile sa klasičnim crno/belim ostvarenjima američke fotografske umetnosti putopisa - onome što su pre njega radili Vоkеr Evans, Dorotea Lange ili Robert Frank, a jednim svojim delom čak i Paul Strand i Edvard Вeston? Svi su oni bili opčinjeni živopisnošću običnog. Ali dok je Weston blisko osećao treptaje vazduha na slikama Kamija Koroa i Vislera, koji su mu i hronološki i psihološki bili bliži, Aleksić fotografiše motive i prepoznaje istovetan kolorit ambijenta koji homogena generacija hiperrealista uporno slika. Aleksić prikazuje stišanim ali ubrzanim jezikom (“objektivno”) američku urbanu, ruralnu i prirodnu scenografiju i u njoj nastanjene obične, male ljude sa njihovim velikim automobilima, svakodnevnim navikama poplavljenim popularnim belezima kao statusnim simbolima, tonom koji, umesto ironije, govori melanholično i nostalgično kada prepoznaje neku drugu, zaboravljenu, zabačenu ili nikad dovoljno isticanu romantičnu i patrijarhalnu Ameriku. Odbirom detalja, duhovitim fokusiranjem na određene podatke, kadrom koji upućuje na čitanje važnosti, čistotom i oštrinom pogleda, ove slike nam pomažu da samozadovoljno utvrdimo gradivo a da pri tome, još jednom, prisustvujemo homogenoj interakciji na poznatoj liniji umetnost/stvarnost koja, verujem, nikada svojim ponudama stvaraocima neće zaustaviti mogućnosti transformacije.
Čini se da se tom igrom paradoksa fotografije Milana Aleksića sve više približavaju slikama koje su od fotografija kao neutralnih predložaka i nastale, a kao da realni prizor na njima sve više izmiče. Vizuelno polje, koje na svojim slikama uokviruju Richard Estes, Ralph Goings, Robert Cottingham ili John Salt, ti “rasipni sinovi pop arta”, određeno je fotografskim kadriranjem, pojednostavljenim formama naglašenog urbanog sadržaja nadovezujući se na tradiciju mirnog realizma u Americi 19. veka, gde ne prepoznajemo ni nasilje, ni horor ni suspens, ali gde su sasušeni i entuzijazam i svaka optimistička projekcija budućnosti. Milan Aleksić takođe unosi svoj mir, nemi je hroničar i pouzdan svedok trajanja bez istorije pa ipak sa mnogo prepoznatljivih tačaka kojima su i Drajzer i Štajnbek i Viliјams naznačili usamljenika usred gomile, napuštene sudbine usred pustinje, izolovane kućice koje u preriji prerastaju u monumentalne palate, istrošene automobile kao portrete svojih vlasnika... Kao i veliki fotografi – njegovi prethodnici, i Milan Aleksić pronalazi nepretenciozne teme, tipičnu Ameriku sa njenim svetlostima i bojama podneblja, jednostavne a pri tom dramatične konfiguracije prirode ili one male ljude velikog srca koji govore o sebi, o izgubljenom (ili nađenom) individualizmu bez namere da se identifikuju sa društvom i da to društvo zastupaju. Pa ipak - svi su oni postali modeli na čijim osnovama prizivamo svest o Američkim ikonama naših vremena. Svedočenje Milana Aleksića može da se čita i u tom pravcu.
Upravo je kamera Milana Aleksića, kao “kartezijansko oko koje beleži”, istovremeno ono što Suzana Sontag naziva “produženom rukom svesti”: drugim rečima, fotografija se priprema u mentalnom stadijumu gde se transponuje sopstvena vizija istine i želje. Sasvim na suprotnoj strani od drugih njegovih ciklusa, u kojima je sprovodio (ili sprovodi) zamašne poduhvate kreiranja novog i konceptualnog, Američke ikone su daleko isto toliko od duchampovsko-man rayovske eksperimentacije i preoblikovanja stvarnosti koliko i od “novog gledanja” Laszla Moholy-Nagya. U stvari, upravo ta izdvojenost ovog ciklusa čini da se suprotnosti nadrealno dodiruju i da se umetnikov celoviti i višeslojni opus može da sagleda kao sinkopirani niz pojedinačnih poetika i zamisli.
Vizuelna snaga predstave ipak je u toj meri evokativna da ne dopušta da se eliminiše umetnički rukopis i neutrališe subjektivnost: Ambivalentni doživljaj frizerske ruke iz Pensilvanije nadovezuje se na njujoršku radnju sa nameštajem ispunjenu elementarnim sredstvima življenja, kao što se serija mrtvih priroda rađa u Vajomingu gde Divljem Zapadu i nije ni potrebno drugih atributa sem ispunjenog razjarenog risa. Jedan Srbin-iseljenik u kanadskoj Manitobi čuva kandilo, ikone, topuze i patke – kult tradicionalne kulture u novom ruhu, baš kao što Konektikat neguje Halloween sa koševima i tikvama po baštama koje dočekuje dobre a ispraćaju zle duhove, i kao što Memfis u Tenesiju beatizuje dom Elvisa Prislija sa nataloženim memorabilijama i glamurom drukčije artificijelnosti od holivudskog. Jalovina rudarskih iskopa u Montani na fotografijama Milana Aleksića identična je industrijskim ne-lokacijama Roberta Smitsona sa šljakom ili lavom kao svedocima milenijumskog trajanja energije suzdržane u utrobi zemlje i njenim kamenovima, s jedne strane, i iscrpljenosti tla čovekovom upotrebom, s druge strane. Filmskim pogledom na kuće Ohaja misao se usredsređuje na prostranstva, koja izazivaju nepoverenje, na puteve koji odlaze u nedogled ispod niskog horizonta i na transkontinentalne dimenzije koje koincidiraju sa duhovnom pustoši bez moći ispunjenja, slično ujednačenim, setnim i neindividualizovanim grobovima, uleglim u zatravnjene predele države Njujork. U njima počiva unutarnja napetost i mirno dostojanstvo izgubljenog heroizma... i najzad, nostalgično prisustvo odsutnog kao dvostruke metafore. Ovakva fotografija uspostavlja već stoletni, humanizovani dijalog sa svetom, menja i oplemenjuje naše viđenje i odnos prema tom svetu. Drugim putevima se ta Amerika dosezala filmom i televizijom, a danas – se nudi kompjuterom i internetom. Milan Aleksić nije komentator isečka svog vremena i tog velikog prostora, on je prividno objektivan; gotovo utišano nudi jednu od mogućih slika vidljive i varljive realnosti u čemu mu pomaže karakter medija koji on ume maksimalno da iskoristi i podredi svojim namerama, birajući iz mnoštva, iz stotine snimaka upravo ono što će biti najčistija i istovremeno najpunija vizuelna misao i prava revalorizacija realnog.
Američke ikone u monografiji: Milan Aleksić – loše održavanje i drugi radovi, Umetnička galerija „Nadežda Petrović“, Čačak, Konkordija, Vršac, Gradska galerija, Užice, 1998, 38.