Pretraga
Posetioci zainteresovani za ovaj portfolio posetili su još:
Beta Vukanović
Ljuba Popović
Živko Stojsavljević
Bogdan Šuput
Milanko Mandić
Miodrag B. Protić
Antonije Kovačević
Milan Marinković Cile
Saša Janjić
Bratislav Ljubišić
Književna i likovna fuga
Autori knjige Partitura (izdanje Cepter 2010) ispisuju svojevrsnu književnu fugu. Nadilazeći žanrovska ograničenja umetnosti, autori Branka Radović, Slobodan Lazarević i Aleksandar Đurić uspostavljaju totalnu umetničku formu, koja spaja muziku, tekst i sliku, jedinstvo dela koje ima svoju rezonancu.
Izgradivši celovitu poetiku na polivalentnosti čitanja, ponirući u opus Tomasa Mana (Moje knjige su kao partiture), kao i na muzici „ozvučenih partitura“ u romanima Hermana Hesea, Radovićeva i Lazarević zasnivaju novu recepciju književnog dela, iz svojih vizura: muzičara, umetnika, muzikologa i teoretičara.
Ova trijadna konstrukcija proznih partitura je poput tri autorska glasa, ili tri instrumenta u sazvučju Manovog junaka Adrijana Leverkina i Heseovih, Harija Halera i Jozefa Knehta.
Polazeći od Manovog romana Doktor Faustus, u kome je u životopis kompozitora Adrijana Leverkina upleten i lik Vendela Krečmara, orguljaša i čoveka velike naobrazbe, Lazarević uvodi čitaoca u Krečmarova predavanja. Pa i ono pod nazivom Muzika i oko. Prolaženje kroz različite medije ne zbunjuje čula, već naprotiv obogaćuje slušanje i gledanje. Tu nas Lazarević svojim ogledima, sjedinjuje sa stvralačkom refleksijom Aleksandra Đurića u njegovom likovnom poimanju partiture. To, da tekst ne objašnjava slike, a slike ne ilustruju tekst, već tekst i slike razmenjuju značenje, zapisao je Bart u Carstvu znakova. Dakako, prevod muzičkog u likovni jezik nije doslovan: Đurićeve linije na kojima su note, granaju se i uvijaju, a oblici se nižu u slobodnim formama-i reklo bi se-komplikovanijim ritmovima nego kao kod notnog zapisa. Đurićevo likovno sazvučje je zapravo multimedijalno. Kao što glasovi ili slova povezani po gramatičkim pravilima čine artikulisanu rečenicu, tako i likovni elementi, setimo se: tačka, crta, boja-povezani po pravilima kompozicionih načela (ravnoteža, kontrast, ritam i sl.) jesu sublimisani u ovoj Partituri-u znak i značenje.
Muzika i oko je dakle, osnov u Lazarevićevim promišljanjima: Krečmar zaključuje da se muzika obraća čulu sluha samo u onoj meri u kojoj je uho prijemnik onog duhovnog. Ovim Lazarević navodi čitaoca na neomeđeno razmišljanje: „nije reč o tome da li neko može čitajući već ispisane notne znake da uživa u muzici, nego u činjenici da muzika može da postoji i ako je niko ne uživa“. Muzika je Opus absolutum, tj. Delo za sebe, lišeno svoje zvučne prisutnosti, preduslov za svaki estetski doživljaj. Muzika je dakle, gotovo delo.
Eseji Lazarevića i Radovićeve pokreću večne teme u filozofiji umetnosti: odnos i uslovljenost forme i sadržine, vreme i stvaralačko vreme, postojanje muzike same po sebi i sl.
Manovi i Heseovi romani u svojoj unutrašnjoj strukturi i konstrukciji nose elemente muzičkih formi. Pomenimo fugu, polifonu kompoziciju u kojoj istu temu ponavljaju jedan za drugim više razlićitih glasova, koju Man prenosi na kompoziciju romana Doktor Faustus. Analizirajući Heseova poglavlja romana Stepski vuk, Radovićeva uspostavlja nova značenja uvodeći njihovu analogiju sa stavovima u sonatno-simfonijskom ciklusu. Kao još jedan dokaz odbijanja bilo kakve konačne određenosti teksta, ona navodi i tragove polifone invencije, koje uočava u sličnosti odnosa glavne teme i glavnog lika romana: javljajući se na različitim nivoima priče, to je isti lik razvijen kroz poetsko predivo drugih događaja i tema. Dubinu svih tajni, Radovićeva pronalazi kroz muziku i u muzici; otkriva da muzička fuga Heseova Igre staklenim perlama-polifono povezuje sveokupnost dosega.
Mirjana Marinšek Nikolić
Kulturni dodatak, Politika, 18.12.2010.
Datum objavljivanja: