Pretraga

U evropocentričnom shvatanju umetnosti ornament je oduvek bio poiman samo kao dekor, dodatak koji služi tome da ukrasi neko delo slikarstva, skulpture ili arhitekture. Takvom poimanju još više je doprinela teorijska distinkcija između "lepih" i "dekorativnih" umetnosti, koja je uvedena u renesansom dobu. Za razliku od evropske, u mnogim istočnjačkim kulturama koje su često bile ikonoklastički nastrojene prema figuri, umetničko stvaranje istrajavalo je upravo kroz ornamentalne i apstraktne stilizovane forme.

Imajući u vidu ove dve velike tradicije dekorativnih umetnosti, ali i različito poimanje uloge ornamenta u tim tradicijama, i ispitujući sopstveni umetnički identitet kostimografkinje i umetnice, dakle nekoga ko i u praksi pokušava da pomiri ova različita shvatanja, Jovana Malešević premošćuje jaz između primenjene i "lepe" umetnosti, definišući ornament kao samostalno umetničko delo. 

Mentalna slika, kojoj poreklo možemo tražiti u srednjevekovnim iluminiranim rukopisima, istočnjačkim simbolima, islamskim arabeskama ili orijentalnoj kaligrafiji, prenosi se na papir po automatizmu koji se može uporediti sa postupcima nadrealista. Ipak, pokret ni jednog trenutka ne prelazi u ekspresiju, iako bi to ličnosti autorke možda bilo više svojstveno. Upravo suprotno tome, u refleksivnosti i velikoj crtačkoj sigurnosti kojom se izvodi linearna gusta mreža apstraktnih formi i stilizovanih oblika, možemo prepoznati meditativan kontrolisani gest kojim se želi prilagoditi samom mediju crteža. Jer, upravo je evropska umetnička teorija, vekovima duboko osvešćena kada je reč o poimanju umetnosti kao autorskog dela, dala i mislioce koji su tvrdili da je disegno (crtež)  – "segno di dio", da je crtež sposoban da prenese ideju, te da je samim tim značajniji od ostalih umetničkih rodova. Jednom kada je zaživeo u formi crteža, ornament počinje da živi i na slikama, on se može bojiti, kolažirati, može se potčiniti bilo kom likovnom postupku, jer se tu njegov put završava, umesto da bude nastavljen kao predložak za neko delo primenjene umetnosti. Predstavljajući ornament kroz medij ovako shvaćenog crteža, Jovana Malešević ga odvaja od primenjenog dizajna i daje mu samostalnost i legitimnost autorskog dela, sposobnog da ponese značenje i podnese kreativni čin.

Ivana Benović

Pogledajte portfolio umetnice ovde...