Umetnik

J. M.

Prati umetnika

Pretraga

Kifer - Knifer, Živka Grozdanića Gere

U četvrtak, 8. aprila, 2010. godine u 21 čas u Galeriji Zlatno oko, Laze Telečkog 3/1, Novi sad, otvara se samostalna izložba slika autora Živka Grozdanića Gere, pod nazivom, "Kifer - Knifer".

 


KIEFER –KNIFER




Radovi koji su označeni nazivom Kifer-Knifer,  datirani od 1989 - 2010, a realizovani u tehnici preuzetoj iz slikarstva  nemačkog slikara Anselma Kiefera, u  mom umetničkom opusu pripadaju radovima koji se nazivaju „Alegorije “. Osnovna ideja za realizaciju ovog rada determinisana je političkom krizom u tadašnjoj Jugoslaviji i atmosferom neposrednog raspada države.  Prve četri slike „Kifer-Knifer“ realizovane su 1989. godine za potrebe poslednjeg Bijenala mladih u Rijeci, sa idejom da se, osim formalno umetničkih razloga, iznese  lični stav u odnosu na politička previranja u “srbijanskom nacionalnom korpusu“. 

Postupak koji sam koristio u realizaciji 17 slika “Kifer-Knifer“  može se objasniti  teorijom koja se zasniva na procesima uključivanja drugih ikonografija ili istorijskih izvora. Serž Dani je u jednoj izjavi konstatovao: „jednostavno je, ljudi prave radove, a mi radimo sa njima šta možemo, koristimo ih za sebe“ . U ovoj izjavi sadržana je suština terorije koju Nikolas Burio naziva postprodukcijom.  Umetnost postprodukcije nastaje kada umetnik reaguje na određene simptome u društvu, pre svega u polju politike, kada svoje stavove unosi  u druge radove ili iznosi svoje stavove pomoću radova drugih umetnika. Takva „aneksija“ tuđih radova u kojoj  umetnici postprodukcije rade sa objektima koji su već u opticaju, je otvorena forma koja se može „dopisivati“ i tako stvarati nove forme umetnosti. 

Poput Dišana, ja sam izabrao i prisvojio, radove Anselma Kifera i Julije Knifera, koji su u svojim radovima iskazali politički stav unutar svoje nacionalne kulture.  Anselm Kifer, kritiku nemačkog društva, posebno odgovornost za Holokaust, u periodu do završetka drugog svetskog rata, zasniva na učenjima koje spoznaje u disciplini Kabale, škole mišljenja koja se bavi mističnim aspektima židovstva. To je skup ezoteričnog učenja koji objašnjava odnose između večnog i smrtnog. Za Kifera, Kabala, koja je skup spisa izvan Biblije, služi kao model postavljanja komplikovanih ontoloških pitanja Nemcima!  On konstruiše rizičnu poziciju, sebe postavlja u poziciju kabaliste i izvodi specifičan „židovski  verski obred“ unutar traumatičnih datuma Nemačke istorije u XX veku.  Dakle, radovi Anselma Kifera za mene predstavljaju moćan politički iskaz koji  mi je poslužio da ikonografiju slika, tehniku, i sve dominantne elemente Kieferove umetnosti  iskoristim  kao svoju političku platformu  sa koje iskazujem stavove prema srpskoj politici tokom druge polovine osamdesetih godina pa sve do današnjih dana. 

Slikajući motive Kiefrovih slika, poštujući njegovu ekspresiju, namaz boje, količinu materijala, formate,  ja stvaram  objekte-slike  koje nastaju prema sličnoj šemi koju Marsel Dišan koristi 1914.godine kada je izložio stalak za flaše i na taj način započeo epohu korišćenja predmeta svakodnevne upotrebe ali i proizvodnje, u kojoj je takav  rad istovremeno  konzumiranje i produkcija novog. Na takvu novu, izmenjenu sliku, ukomponovao sam poznate meandre Hrvatskog umetnika Julija Knifera. 

Ovde se pojam “naseljavanja”  uvodi  kao  prvi stepen postprodukcije  a ja poput teoretičara Marsel Brodersa kažem “…da od Marsel  Dišana, umetnik je autor definicije”, dakle, ja redefinišem  ceo kreativni proces  Anselma Kiefera i Julija Knifera i dajem mu novo značenje u kojem sam sad ja  “nosilac objekta nad manuelnom veštinom”.   Dišan bi tvrdio za ovaj novi proizvedeni objekat, da je  čin biranja  umetnika Živka Grozdanića dovoljan da se uspostavi novi umetnički proces.  Ja ovde definiciju stvaranja upotpunjujem, poput  Dišana,  i ubacujem  “nasleđe” Kiefera i Knifera u novi scenario. 

Radovi  hrvatskog umetnika  Julija Knifera  se zasnivaju na specifičnoj tautologiji, ponavljanju meandra kroz celokupan  opus. Doslednost Julija Knifera,  koji je ranih devedesetih godina otišao u Francusku gde je i umro 2004.godine, je iskazana i u njegovim političkim stavovima  u trenutku „nacionalne euforije“ koja je obuzela i Hrvatsku. Na Venecijanskom Bijenalu je predstavljao Hrvatsku i ako je bio bez državljanstva, demonstrirao je svoj stav izjavama da odbacuje nacionalne i geografske pripadnosti „Umjetnost je jedino moje utočište“. Takvim disidentskim iskazima Julije Knifer direktno razočarava naciju i ostaje dosledan četrdesetogodišnjem ponavljanju meandra kao ličnog označitelja. Ravnodušnost prema nacionalnoj konsolidaciji je ujedno i Kniferova  zabrinutost za identitet Hrvatske kulture. 

Politički stav je, pre svega,  osnovna ideja radova „Kifer-Knifer“. Umetnik reaguje na narastajući haos kako globalne kulture tako i malih lokalnih pozicija. Početkom devedesetih godina, nepreciznim definicijama  pojmova  kao što su istorija, nacija, država, granica, narod, … političke elite na vlasti uvele su Srbiju u građanski rat.  Danas, refleksija tog rata ciklusu radova “Kiefer-Knifer” daje isti smisao kao I početkom devedesetih,  umetnički  rad Živka Grozdanića  dvadeset godina generišu događaji  političke entropije  u kojoj se još ne vide obrisi društva koje će gore navedene pojmove redefinisati .


Živko Grozdanić, 06.04. 2010.godine, Novi Sad.


 


Miško Šuvaković u tekstu za monografiju o Živku Grozdaniću ciklus radova „Kifer-Knifer“ objašnjava na sledeći način:

"Grozdanić u postmoderni¬sti¬čkom slikarstvu transavan¬garde,  neoekspre¬sio¬nizma i anahronizma  otkriva potencijal figurativnog govora i dejstva alegorije na tautološkoj platformi istraživanja odnosa “podloge” i “površine”. Pikturalna i, zatim, objektna retorika citata kolaža montaža i  simulacije se uvodi u prikazivanje i izražavanje simboličkih, arhetips¬kih, narativnih i alegorijskih tema iz istorije umetnosti od baroka (paraikoničke predstave anđela) do postmoderne  performansa (Jozef Bojs /Joseph Beuys/), neogeo umetnosti (Julije Knifer) i neoekspresionističkog slikarstva (Anselm Kifer /Anselm Kiefer/).  Njegovo postmo¬dernističko slikar¬stvo je retorički pokušaj parodira¬nja i dekonstruk¬cije, velikog mimeti¬čkog istorijskog slikarstva Zapada, koje obećava transcendentni obrt od piktura¬lnog ka nevidljivom, tj. “od” smrti, seksualnosti, politike do religijskog i mitskog. Ali, njegov transcendentni obrt pikturalne materije u “onostrano” ostaje i karakteristična slikarska tautologija: podloga je podloga, boja je boja, potez četkom je potez četkom, figura je figura od slikarstva i za slikarstvo. Grozdanić, često, ponavlja da postmodernog slikarstva nije moglo da bude bez fundamentalnog i analitičkog slikarstva. Izrečni stav se rigorozno demonstrira u seriji/ciklusu slika nazvanom Kifer – Knifer iz 1990. On priziva dva velika i prividno suprotstavljena umetnika poslednje trećine XX veka. Kifer je prizvan kao referentni uzorak za eklektično postistorijsko slikarstvo predočeno izražavanjem nemačke traumatične nacističke prošlosti. Kiferovo slikarstvo je sirovo neokespresionističko ovladavanje površinom slike. Površina slike je prekrivena gustim namazima boje i drugih pikturalnih tvari. Njegovo slikarstvo je alegorijski opterećeno politički zloupotrebljenom sublimnošću nemačkog arhajskog identiteta. Nemački identitet je doven do trošnosti, entropičnosti i, parodijski govoreći, posrnule sublimnosti. Teško, patetično, monumetalno i višeznačno pokretanje simboličkih i alegorijskih značenja postmodernog slikarstva. Sliakrstvo Julija Knifera je, naprotiv, strogo, uzdržano, monotono, izvedeno iz konceptualizovanih taktika antislikarstva, miniminalizma i novih evropskih geometrija druge polovine XX veka. Knifer je jedan izabrani i jednom dosegnuti motiv “meandra” ispitivao tokom skoro četrdeset godina slikarskog rada. Njegovo slikarstvo je slikarstvo tankog namaza boje, glatke površine, poništene dubine, jasnog odnosa podloge i figure meandra na površini. Ako postoje dva formalno različita slikara na kraju XX veka to su Kifer i Knifer. Grozdanić je preuzeo njihove postupke slikanja, motive, konkretna kompoziciona i strukturalna rešenja i uveo ih u svoja dela iz serijala Kifer – Knifer. Reč je o slikarskom performansu eklektičnog karaktera. Grozdanić je citirao detalje iz dela Kifera i Knifera, rekonstruisao njihove postupke, parafrazirao atmosferu ili oponašao vizuelne efekte. Konfrontirati “Kifera” i “Knifera” u jednom delu, bio je provokativan i transgresivan zahvat. Original je postao inter-pikturalni-tekst u premeštanju unutar savremenog sistema slikarstva. S druge strane, Grozdanić je iskazao svoju bitnu identifikacionu nameru sa značajem, ulogom i vrednošću ovih slikara. Postmoderno slikarstvo je postalo, u njegovom radu, reciklaža same savremenosti slikarstva na kraju istorije slikarstva.    


     


 

Datum objavljivanja: 06.04.2010.