Pretraga

Dve izložbe, Dejane  Nešović i Momira Bulovića u MSUV su zamisšjene kao pokusaj uporedđvana dve odvojene umetničke karijere: jedne, Momira Bulovića, koja se već osam godina odvija u New Yorku i druge, Dejane  Nešović koja živi i radi u Kuli i Novom Sadu. Oba autora razvijaju specifične odnose prema svojim karijerama, ali i prema slikarstvu koje u svojoj osnovi za pretpostavku ima politiku. Dakle, oba autora u svojim slikama  sistemski promišljaju osnovne principe stvarnosti u kojoj žive, preispituju samu prirodu slikarstva, ali i odnose unutar kultura.  Oba autora svoju sliku vide kao spečificni društveni akt, gde oni sami donose odluku o njenom izgledu ali svesno uvažavaju činjenice da društveni odnosi utiču na proces njenog konačnog izgleda. Izložba će pokazati kakvi su odnosi umetnika mlađe generacije prema logici informatickog  doba, logici digitalne estetike  u kojoj umetnost polako iščezava  a slikarstvo u eri politike i medijske slike poprima drugačije značenje.  Slika je za oba autora reprezentacija forme realnog ali ona je ujedno i komunikacijski medij kojim drustvo može slobodno raspolagati. (Živko Grozdanić)



Dejana Nešović je rođena u Somboru, 1976. godine. Diplomirala na Akademiji Umetnosti u Novom Sadu, Odsek slikarstva. Član SULUV - a  od  2001. godine. Predsednik i osnivač likovne radionice za decu  „Studio Mano“, koja je saradnik MSUV, u okviru programa Edukacija_program za najmlađe. Momir Bulović je rođen u Somboru, 1977. godine. Diplomirao na Akademiji Umetnosti u Novom Sadu – Odsek slikarstva 2001. Živi i radi u New Yorku.

AKTIKE VIŠKA VREDNOSTI



Procedure pisanja teksta  o jednom radu, posebno ako taj rad nije bio dovoljno vidljiv na umetničkoj sceni, uvek su zasnovane na idejama da ni jedan tekst ne može radu oduzeti niti dati novu vrednost. Naprotiv, tekst doprinosi  još većem komplikovanju  razumevanja takvog rada. Slike Dejane Nešović, nastale u poslednjih nekoliko godina, na prvi pogled, mogle bi se objasniti kroz iskustva slikarstva ranog modernizma u kojima dominira „kolaž“ kao osnovna tehnika kojom se gradi prizor slike. Međutim, procedure ili bolje rečeno, taktike kojima se služi Dejana Nešović, predstavljaju jednu sasvim izdvojenu poziciju koja nije svojstvena umetnicima mlađe generacije, pomoću kojih se „kolaž“ kao tehnika može tretirati kao namerno kopiranje ili aproprijacija.  Ovde  aproprijacija pripada konstruktivističkoj metodi rada koja se striktno bavi već postojećim  objektima (slikama) iz istorije umetnosti.

Dejana Nešović svesno koristi taktike aproprijacije prisutne u velikom broju radova drugih umetnika tokom XX veka. Time ona nagoveštava da je svesna da svaki novi rad, ponovno izveden u sadašnjem vremenu,  predstavlja proces novog upisivanja elemenata kulture u novi rad s drugačijom porukom.  Ova praksa predstavlja proces  dekonstrukcije modernističkih shvatanja orginalnosti, autentičnosti koje su bile zasnovane na ličnom, originalnom, jedinstvenom stilu jednog umetnika, koji svojom četkicom potpisuje delo u desnom uglu slike.  Umetnica svoje radove tretira kao „otklone od slikarstva“ odnosno, ona odbacuje pojam i koncept originalnosti, čime se njene nove slike mogu tretirati kao kopije umetnosti, izvedene tehnikama grebanja, struganja, lepljenja, kolažiranja, pisanja ali i slikanja. 



Ciklus slika nastao na resursima istorije, je izvesno estetski poznat, ali Dejana Nešović estetski model virtuoznosti svog slikarstva, smešta u domen kulture kojom dominira estetika primenjene umetnosti, dizajna, estetika medija, filma, televizije, komunikacije, estetika interneta i na kraju estetika robe, politike, rata, vojske, estetika seksa, estetika teksta, reklame, arhitekture ... Dakle, kao da se sa slika Dejane Nešović ukazuje na promišljanje razlika između stvorenih prostora umetnosti i prostora medijske proizvodnje u kojima se „traga“ za autonomijom, ne umetnosti, već autonomijom prava na umetnički stav u epohi novog milenijuma.  Drugim rečima, umetnost bi ponovo mogla biti oblik života a umetnik bi mogao biti pojedinac-dokumentarista koji pomoću „umetničkih dela“ nudi  dokumentaciju te životne forme.

U takvim  okolnostima istorije, koja se svakodnevno digitalizuje i arhivira, radovi Dejane Nešović, predstavljaju dokumente promišljanja koji nisu izdvojeni, naprotiv, takvi radovi su nastanili prostor umetnosti kao i svaki drugi prostor kreativne proizvodnje pojedinca, bio on poljoprivrednik, naučnik, ili neki drugi ekspert.

Tekst o umetnosti Dejane Nešović može biti jedan mali izdvojeni prostor koji proizvodi osečaj zajedništva u hrpi društvenih relacija, jedna naracija koja je proizvela želju pisca teksta da Dejanino  slikarstvo predstavi kao intimni utopijski žanr, kao želju da se krene izvan uobičajenih formi  nematerijalne proizvodnje, u stvaranju još jednog viška vrednosti!



Živko Grozdanić

Sanja Kojić Mladenov



I don't think about art when I'm working. I try to think about life.

Jean-Michel Basquiat





Posle viševekovne dominacije slikarstva, tehnološke inovacije, naučna dostignuća, kao i brzina života u 20. veku dovode do preispitivanja prirode i mogućnosti slike kao medija u okviru novog društvenog sistema. Tokom prošlog veka slikarstvo je neprekidno trajalo i razvijalo se, koristeći različite mogućnosti svog formalnog jezika, ali je intenzitet njegovog prisustva bio različit. Posle krize slikarstva tokom sedamdesetih godina, kada dolazi do dematerijalizacije umetničkog predmeta i pojave konceptualne umetnosti, usledila je ekspanzija slike tokom osamdesetih, kroz transavangardu, novu sliku, novi ekspresionizam, nove divlje..., a sve to zajedno obuhvaćeno širom pojavom postmoderne kulture. Danas slikarstvo koegzistira zajedno sa drugim vizuelnim umetnostima, uključujući se sa ostalim u istraživanja relacija, regionalno/univerzalnih odnosa, postprodukcije, postistorije umetnosti, umetnosti multikulturalnog društva... «Slike više nisu samo slike, nego antropološke, političke i socijalne izjave... Mada nisu političke vođe, umetnici su vizuelni lideri. Kroz njihove vizije možemo da postignemo veću svest o politici sveta oko nas1».

«Slikarstvo svoja svojstva ne deli ni sa jednim drugim medijem, što znači da ne može da se podudari, a pogotovo ne može da se zameni ni sa jednim drugim izražajnim sredstvom»2. Na konkretnoj fizičkoj površini slike - načelno rečeno - sve je moguće i sve je dozvoljeno. To su neki od razloga zbog kojih se danas mnogi umetnici odlučuju za istraživanja u ovom mediju. Momir Bulović svoje lucidne, imaginarne i individualne spoznaje sveta saopštava ovim manuelnim izvođačkim postupkom, zbog njegovih mogućnosti stvaranja unikatnog i singularnog umetničkog dela. U ovom duboko intimnom odnosu između pojedinca i platna leži vrednost i snaga slike.

Bulovićevo slikarstvo proističe iz unutrašnjih pobuda i spaja u sebi dubinske iracionalne impulse, ali i svesnu, racionalnu i praktičnu proveru sopstvenih saznanja o samoj prirodi slikarstva i o mogućnostima koje ono pruža, kao i o socijalnom, političkom i religioznom društvenom kontekstu u kojem i sa kojim živi i na koji reaguje. Njegovo slikarstvo svojim finim referencama i skrovitim aluzijama na istorijsku praksu ovog medija i na specifičnosti u radu drugih slikara, kao i korelacijama sa književnim, filozofskim i religioznim delima, odgovara duhu modernog vremena i savremenom traganju za odgovorom na pitanje šta je danas slika kao autonomni umetnički entitet i da li je platno prostor gde svet može da vidi sebe, sa svim svojim neuspesima i svim svojim snovima?





Društveni kontekst



«1950. biti apstraktist, u sredini njujorškog umetničkog establišmenta, značilo je biti borac3». Ko su danas borci na umetničkoj sceni?

Po dolasku u Njujork, Momir Bulović počinje da istražuje društvene odnose nove sredine u kojoj se našao. Iskustva istočno/srednjoevropske kulturne klime ostaju prisutna u njegovom novom umetničkom radu kroz insistiranje na dubljoj analizi društvenog sistema, skepsi, sklonosti ka kritici postojećeg socijalnog stanja, traganju za čistom verom i pravim vrednostima. Tada nastaju radovi Double portrait, 2001, GK, 2001, Society and Diseases, 2002, Kranke kunst, 2002, Perfect but dead (Crucifixion), 2002, Perfect Isolation, 2002...

Pažnju mu privlače urbana mitologija, ulične teme, ali i savremeni događaji i katastrofe: Untitled (Sept.11th), 2001, Untitled II (Sept.11th), 2001. Figure bez lica, skeleti, narkomani, izveštačene/iskežene, frustrirane dame … dominiraju njegovim delima u pratnji televizijskih ekrana, religioznih obeležja i tekstualnih iskaza/parola. Ovaj pojavni svet na njegovim radovima iskazuje Bulovićevu okrenutost problemima socijalne pravde i ravnopravnosti, mediokritetstva, savremene ekonomije i iskorišćavanja ljudskih potencijala. Okretanje sebi, otkrivanje vlastitog identiteta i identifikacija sa istorijskom i savremenom figurom potlačenog, emigranta, nekog ko je izvan "mainstream" kulture upućuje ga na  istraživanja multikuluralnosti i globalne politike.

Ovim slikama iznosi na videlo sopstvenu predstavu o životu i svetu koji ga okružuje. Društvo usmereno ka potrošnji, sticanju kapitala i novcu navodi ga na socijalnu, političku i religioznu kritiku, humor i parodiju, ali često i izolaciju, okretanje religiji, filozofiji, književnosti i svom unutrašnjem biću.





Istorija, filozofija, religija, književnost



Jedan od impulsa za svoja istriživanja Bulović nalazi u istoriji, religiji, filozofiji i književnosti. V. Šekspir, U. Eko, F. Niče… postaju polazište i/ili krajnji cilj u delu kao što je Romeo is Bleeding ili u kasnijim ciklusima Sephiroth i Also Sprach Zarathustra.

Transponovanje ovog duhovno/misaonog koncepta na slikarsko platno vidljivo je i u semiotskim i tematskim elementima slike. Ispisani/urezani tekst, snažni i brzi nanosi boje, bogata faktura, rasipanje boje (dripping paint) postaju odgovor na ove intuitivne, unutrašnje, teorijsko-mentalne premise. Kod dela nastalih usvajanjem ovog koncepta Bulović pročišćava i svodi predstavničke elemente slikovnog jezika na materijalne i tehničke komponente dela. Nestajanje tradicionalne ikonologije i usvajanje apstraktnog jezika je paralelno s jačanjem subjekta-slikara u njegovoj individualnosti. Traganje za sopstvenim putem, izolacija i oslobađanje od spoljnih,  destruktivnih, mainstream događaja postaju karakteristični za Bulovićev kasniji umetnički rad. Korelacija sa društvenom kritikom ostaje prisutna, ali kroz pročišćenje i usmerenje na duhovnu, višu distancu.

U ciklusu Sephiroth čiji je uzor roman U. Eka «Fukoovo klatno», autor kroz relacije alhemije, kabale, srednjovekovnih tajnih društava...  iznosi svoje političko – religiozne stavove. Ekova filozofija kao subverzivna, pop, antimedijska religija dominira Bulovićevim platnima iz ciklusa Sephiroth (Kether, Chocmach, Binach, Chesed, Geburach, Tipheret, Netzah, Hod, Yesod, Malchut). I kao što se Eko lucidno podsmehuje svim teorijama zavere od srednjeg veka do danas, tako se i Momir Bulović poigrava sa sarkazmom i crnim humorom. Traganje za šifrom i mogućnošću čitljivivosti dela iz ovog ciklusa, naizgled nailazi na teškoće. Šifra, odnosno ključ za ta dela postoji, kao i kod U. Eka, samo što ih je autor prikrio, otprilike onako kao što se zagoneta neka zagonetka sa namerom da se oteža konzumentu da je odgonetne.

Materija se cepa, stavi tu ementaler i ispadaju kvarkovi, crne rupe, centrifugirani uran i šta sve ne! Tako i sa alhemijom, Hermes i Alhermes – konačno vi ste ti koji bi trebalo da mi date odgovor.

Umberto Eko, Fukoovo klatno





Tekst



Integracija jezičkih elemenata u samu sliku (slova, reči, teksta) još je od kubističkih eksperimenata (1911-1915) služila slikarima kao model preuzimanja i stvaranja značenja slike. U Bulovićevim radovima iz 2001-2002. tekstualne izjave autora (War, Fuck Off, Why, Isolation...) pojačavaju i naglašavaju dominatnu ideju iskazanu primarnom figuralnom predstavom. Kasnije, u ciklusu  Sephiroth smanjivanjem tematskih elemenata slike ističu se i razvijaju semiotski potencijali pojedinačnih materijalnih i tehničkih komponenti (kao što su površina slike, polje slike, tekstura, veličina). Time se, naizgled, smanjuje značenjski potencijal slike. Uvođenje teksta kao primarne strukture dela Momir Bulović povećava idejni potencijal slike. Jezički elementi tako postaju nosioci vizuelno/verbalne poruke u delima: Binach, Chesed, Geburach, Netzah, Hod....





Materija, dinamika



Figure, reči, simboli i ostali znakovni jezik na platnima Momira Bulovićana prati snažno slikana i bogato fakturisana pozadinina. Ove guste naslage materije često postaju dominatne i vodeće strukture njegovih dela. Mogu se javiti na početku procesa slikanja, kao osnova pogodna za urezivanje teksta, ali i na kraju misaone igre, kada snažni nanosi čiste boje postaju glasna završnica akcije. Velika brzina rada, snažni gestovi, rasipanje boje (dripping painting), silina akcije na monumentalnim platnima približili su Momira Bulovića praksi rigoroznog kontinuiteta u kojoj je slika samo časak, svojevrstan gibak i elastičan ekran, tačka kolizije jednog sadržaja s istorijom oblika i materijala u duhu američkog ekspresionizma i enformela. Bulovićevo dinamičko slikarstvo može biti shvaćeno kao unutrašnje, subjektivno i intimno, ali i kao simbol otpora, vid borbe protiv depresije, očajanja i otuđenja, kao umetnost krize, posledica krize ili kao izlaz iz krize.

U njegovom ciklusu Sephiroth je najvidljivija snažna sprega konkretne materije i idejnog sadržaja dela. Apstraktne misaone sadržaje kao što su: mudrost, milost, razumevanje, slava, pobeda, lepota ovaj ciklus crpi iz filozofsko-religiozne pozadine “Fukoovog klatna”, kao i duhovnog raspoloženja savremenog društva i krize njegovih vrednosti. Naslage crvene, crne i bele boje iz ovog ciklusa, zamenile su tradicionalnu zlatnu u radu Crusifixtion, 2002. Traženje simboličke vrednosti njegovog kolorita upućuje nas na istraživanja moći, njenih religiozno-političkih predstava, kao i mesta pojedinca u tim kompleksnim sitemima. Ovim ciklusom Bulović iskazuju unutrašnju slobodu umetnika kao pojedinca i pravo na slobodno istraživanje, eksperimentisanje i izražavanje sebe i sveta oko sebe.



Momir Bulović korisi reči, slike, boje, ideje iz različitih izvora i sklapa ih zajedno, kao kolaž različitih misli/razmišljanja koja je sakupio iz svog života. Zaljubljenik u istoriju, nasledstvo i društveno iskustvo, on ponavlja, kombinuje i slaže različite znakove i simbole, u brzom tempu, savremenom ritmu urbanog života.