Pretraga

Izložbu će pratiti ciklus odabranih Hičkokofih filmova u novoj zgradi Jugoslovenske kinoteke u Uzun Mirkovoj 1, koji su na repertoaru od 1. do 7. februara.





Hič Hič Hič... Hičkok

Nakon ikonoklastičnog udara konceptualne umetnosti sedamdesetih, post-moderni tokovi su neminovno, paralalno sa post-konceptualnim trendovima izvan okvira slike, često i izvan ambijenta galerija, morali da uključe u svoje meandre i jedan novi pristup ikoničkoj tradiciji, rehabilitaciji slike u novom ključu i s novim zvukom. Tako su osamdesete donele neo pop- art euforiju jednu veoma dinamičnu i raznovrsnu, internacionalnu lepezu i paletu umetnika, od DŽefa Kunsa ka Robertu Silversu koji iznova variraju pop-artističke, vorholične stileme u kojim se stapaju ikonički i akustički potencijali pop-kulture. U tom je, neo-pop-art i neo-pank zamahu, u okviru beogradske urbane scene, na pola puta između NJujorka i Teherana, formiran i Vlada Markoski, bubnjar i slikar.



Izložba njegovog novog (Vertigo) ciklusa slika znatnog formata, koji asocira format i proporciju filmskog kadra, konceptualno je tematska, posvećena delu, biće najpoznatijeg filmskog autora (eto i te reči francuskog porekla), s vremena na vreme i najpriznatijeg ili bar najpopularnijeg filmskog stvaraoca, Alfreda Hičkoka. Hič–hič–hič Hič-kok, skandirali su njegovi obožavaoci prilikom prve Hičkokove posete Parizu. Tu onomatopeju mase je, pokojni hrvatski režiser, Zoran Tadić, uzeo za naziv svog debitantskog, kratkometražnog filma, po svoj prilici izgubljenog. Markoski, bubnjar nekoliko neo-pank bendova, sledeći neo-pop-art strategiju, za ovu izložbu, odabire kadrove iz najkarakterističnijih filmova za opus autora, koji je pored rediteljske maestralnosti posedovao i najsuperiorniji i najbizarniji osećaj za marketing, za performans i advertajzing. To što je Salvador Dali radio na slici i oko slike, u životu, to je Hič radio u filmu, sa filmom i oko filma, u Holivudu. Moglo bi da se kaže da je Hičkokov duh point of view celokupne ideje pop-arta i njegove obnove. Svojim senzacionalizmom, svojim ekshibicionizmom, sklonošću prema kemp-skandalu, svojom duhovitošću, sklonošću prema satiri, svojom perverznošću i na kraju genijalnošću. Ta genijalnost je podrazumevala i otvorenost u prepoznavanju Salvadora Dalija kao duhovnog pobratima čije je slike agresivno koristio u svojim filmovima pogotovo kada je želeo da se sarkastično poigrava sa pomodnom psiho-analizom. Sagledavajući taj format Hičkokove figure, Vlada Markoski pristupa interpretaciji reprezentativnih fotograma Hičkokovog opusa. Replicirajući na njegove stilizacijske poduhvate sa slikarstvom, obratno od Gas Van Senta, još jednog neo-pop-art autora, koji rimejkuje „Psiho“, držeći se apsolutno dosledno Hičovog dekupaža, sem što se opredeljuje za ekspresivnu kolor–fotografiju, Markoski Hičove pitoreskne tehni-kolor filmove, sa izuzetkom „Krivo optuženog“, prebacuje u crno-belu tekniku koju potencira, u izvesnom smislu i auto-ironično, op-artističkim aplikacijama koje ponekad prerastaju u pop-artističe paspartu - ukrase.



Ovaj artificijelni poduhvat, Markoski izvodi minucioznom hiper-realističkom metodom koja se lagano transformiše u jedan oblik komprimovane hipertrofije koja priziva lihtenštajnovsko strip-iskustvo iz ranijih neo-pop-artističkih ranih radova kroz koje je naš autor demonstrirao svoj afinitet prema jednom tipu socijalnog, odnosno političkog, odnosno kritičkog angažmana.



Sada je, pak, taj postupak veoma diskretan jer je kompletna kompozicija podređena ideji Hičkokovog opusa. Filmovi koje je Markoski odabrao za interpretiranje, „Vrtoglavica“, „Prozor u dvorište“, „Ptice“ ili „Krivo optuženi“ su svakako bili podesni za petrifikovanje osecanja straha koji je izveden do svoje apsolutne kulminacije koja u gradaciji doseže užas bezizlaznosti. I tu se poentira sofistikovanost ovog koneptualnog poduhvata. Kao što je Hičkok koristio slike da bi izrazio kroz viši stepen dalijevske stilizacije, oniričku dimenziju koju je ondašnja fotografska slika s bazenovski izraženim kompleksom realističnosti teško dosezala, sada se strah (čijoj je poetizaciji iliti kinestetizaciji posvećen, de fakto, čitav Hičov opus) dvodimenzionalnom transpozicijom koja je kao friz, nešto kao trenutni stop-kadar, doseže snaga arhetipske izreke da se „krv ledi u žilama“. Odsustvo pokreta podiže ekspresiju straha preraslog u užas na najviši nivo koji dobija dodatnu metafizičku dimenziju u produženom, beskonačnom, vremenu statične slike koje je ograničeno isključivo slobodno odabranom dužinom percepcije slike.



Vlada Markoski se opredelio za crno-belu tehniku koja poput klasičnih horor filmova, na prelazu iz neme u zvučnu epohu, nosi viši nad-stvarnosni stepen od raskošnog tehni-kolora, pleneći misterijskom emocijom koja je u podtekstu svakog trilera, a naročito u dramaturgiji Hičkokovskog suspensa.



Ovim „Vertigo“ ciklusom, ovom izložbom slika koja dobija svoju instalacionu performans ambijentaciju postavkom u zgradi Kinoteke, Vlada Markoski se izdiže iznad manirističkih granica neo-pop-arta koji se samoiscrpljuje kroz pastiš reciklaže i satirični kišobran za kemp, treš i kič akumulaciju vorholovskih postupaka. U krajnjoj liniji, može da se kaže da je Hičkok, uz Volta Diznija i Salvadora Dalija, najkrupnija pop-ikona prošlog veka. Ali, s druge strane i najsnažniji autor koji je u Aristotelovom duhu težio pročišćavanju najtežih emocija koja nam u suprotnom lede krv u žilama provocirajući kosmičku zebnju. Tu zebnju nam donose crno-bele dvodimenzionalne slike Vlade Markoskog i stoga je neophodno da se u ovom Vertigo projektu prepozna i konačna politična eksponaža zebnje koja nas odasvud okružuje, danas, ovde i svugde, u slici, na slici i izvan nje. Izvan kinoteke...



Nebojša Pajkić