Pretraga

Voditelji radionice i kustosi izložbe: Šejma Fere, Tijana Savatić i Stevan Vuković

Učesnici: Olga Srejić, Aleksandra Vujić, Irena Pavlović, Vladimir Opsenica, Danilo Karapandža, Zoran Ilić, Lidija Manojlović, Petar Ruvidić i Olga Gajanić



Koncept, kontekst, lepak i makaze

“Vizuelni rečnik Studentskog grada” je drugo izdanje radionice “Izložbotvornica” koju su ovom prilikom vodili: Šejma Fere, Stevan Vuković i Tijana Savatić. “Izložbotvornica” kao polaznu tačku ima lična iskustva i stavove učesnika, koji kroz proces terenskog i istorijskog istraživanja, i u stalnom međusobnom dijalogu, prepoznaju i preuzimaju ili sami grade elemente izložbe kao finalnog proizvoda. Ovo specifično izdanje radionice vezano je za kolaž kao tehniku i Studentski grad kao lokaciju koja se tematizuje radovima učesnika, a ujedno i lokaciju na kojoj se izložba realizuje. Kolaž kao umetničku tehniku odlikuje oblikovni  proces u kome se prisvajaju vizuelni i tekstualni fragmenti, i to iz sasvim heterogenih izvora, nakon čega se međusobno jukstaponiraju, da bi se postavili u nove celine, koje ne teže totalitetu, već izražavaju po jedan partikularan stav, ideju, misao ili emociju. U toj tehnici su polaznici radionice realizovali svoje radove za koje su materijal nalazili u ličnim iskustvima života u Studentskom gradu, utiscima nastalim tokom povremenih poseta pre ili tokom radionice, istorijskoj građi o tom lokalitetu, usmenim i pisanim predanjima, od kojih su neka zadobila i forme književnih dela, raznim medijskim slikama koje prate život i rad na toj lokaciji i predavanjima i razgovorima, koji su se tokom radionice odvijali. Struktura prezentacije tih radova je određena kao “Vizuelni rečnik Studentskog grada”. U okvir rečnika je uveden niz vizualizovanih pojmova, koji su predstavljeni u štampanoj publikaciji i u galerijskoj postavci.





Jedan od radova, u procesu nastanka.



Radna skica izložbe u galeriji Doma kulture Studentski grad.

Izložba “Vizuelni rečnik studentskog grada” nastala je kao finalni segment dvomesečne radionice, koja se u dinamici od jednog susreta nedeljno odvijala u Domu kulture Studentski grad, u periodu od oktobra do novembra 2021. godine. Čini je kustoski osmišljen prostorni prikaz osamnaest vizualizovanih pojmova. Formiranju tih pojmova prethodilo je neposredno upoznavanje sa Studentskim gradom kao stambenim kompleksom, ali i Domom kulture Studentski grad kao institucijom kulture. Profesor Milorad Mladenović, umetnik i arhitekta analizirao je arhitekturu DKSG. Potom je Milica Gugleta, studentkinja i stanarka bloka III u Studentskom gradu, organizovala i šetnju kroz ceo kompleks Studentskog grada, i upoznala je učesnike radionice sa životom i ključnim mestima koji sačinjavaju svakodnevicu života u njemu. Maida Gruden, urednica likovnog programa DKSG predstavila je izbor relevatnih izložbi i drugih sadržaja koji su realizovani u okviru likovnog programa DKSG, a doticali teme života u Studentskom gradu. Tokom trajanja radionice vođena je diskusija o istorijatu i arhivskog građi vezanoj za lokalitet Studentskog grada. Sadržaje o kojima je diskutovano činili su dokumentarni i igrani filmovi, štampane publikacije, kao i različiti drugi formati, koji rasvetljavaju brojne aspekte društvenih i istorijskih konteksta. Nakon toga je Stevan Vuković, istoričar umetnosti, održao predavanje o najrelevatnijim istorijskim primerima kolaža u savremenoj umetnosti tokom 20. i 21. veka, a umetnica Šejma Fere je u neposrednom razgovoru sa svakim od učesnika i demonstrirala neke od principa kolažiranja. Praktični aspekt radionice zasnivao se na individualnom i kolektivnom radu na koncipiranju i izvođenju kolaža, za koje su zajedničkim promišljanjem nalaženi motivi i teme, pa i konkretni materijali, čiji su segmenti u kolaže ugrađivani. Pod kreativnim mentorstvom Šejme Fere, učesnici su daljhe istraživali dostupnu građu razvijali kolaže u dva formata - za izložbu i katalog.





Lidija Manojlović: Heterotopija

Heterotopija predstavlja koncept koji je izučavao francuski filozof Mišel Fuko (Michel Foucault) kako bi opisao kulturalne, institucionalne i diskurzivne prostore divergentnih karakteristika. Heterotopija inicijalno čini prostornu aproksimaciju utopiji koja je u osnovi imaginarna. Mesto, odnosno događaj, najčešće je preveden u arhitektonski kontekst, koji istovremeno može biti deo fizičkog i kognitivnog procesa.

U kontekstu Studentskog grada, hterotopija predstavlja težnju studenata za izmeštanjem iz postojećih okvira radi kreiranja "drugog" mesta koje najpre čini duhovni izlaz u odnosu na nametnutu realnost. Kao odgovor na postavljene granice, javljaju se “međuprostori” – mesta izražene ambijentalnosti i potencijala u pogledu upotrebne vrednosti, što čini osnov intelektualnog razvoja i kreativnosti individue.



Vladimir Opsenica:

"Studentske školice: sloboda / jednakost / bratstvo"

Rad propituje potencijalne pukotine u hiperrealnosti koju živimo. Istražuje kako mediji preoblikuju alegoriju Slobode, dok istovremeno prave meš-mrežu kojom oblepljuju „prozorsko staklo“ između nas i ikonične slike Ežena Delakroa. Alegorija Žene-Slobode i tekovine francuskih revolucija su spušteni u ravan gaženja, a pozicija nove alegorije Slobode je plasirana kroz brend prestižne kategorije off-road vozila. Barikada koju rad uspostavlja u kretanju kroz galeriju predstavlja omaž aktuelnim protestima u Srbiji, decembra 2021.



Petar Ruvidić: Kapela

U četvrtom bloku Studentskog grada na Novom Beogradu, u „deset sa tri“, odvija se samo deo duhovnog života studenata beogradskog univerziteta. Recimo formalini. Drugi deo, teško je prostorno ograničiti, ali je lako vremenski odrediti. Gotovo uvek, zbiva se neposredno pred, tokom ili po završetku samog ispita. Obraćanje Bogu, kod većine studenata, svodi se na traženje prolazne ocene.

Olga Srejić u svoja dva pojma tematizovala je međusobnu upućenost stanovnika Studentskog grada. U pojmu Fasade ona je pokazala kako je već arhitektonskim rešenjem naspramno postavljenih stambenih blokova pogled kroz prozor studentskih soba usmeren ka sobama drugog bloka. Međusobna upućenost stanovnika ogleda se i u načinima na koju oni zajedno iznalaze improvizovana i inovativna rešenja u adaptaciji prostora, koja bi pomogla poboljšanju komfora i svakodnevnog ritma njihovog saživota, što je predstavljeno preuzetim pojmom Jugaad. Ovaj izraz potiče iz hindu jezika i označava pristup rešavanja specifičnog problema na često nekonvencionalan, frugalan i fleksibilan način. Aleksandra Vujić kao nekadašnja stanovnica Studentskog grada, svoja iskustva života u njemu izrazila je kroz pojmove Useljenje i Od doma dom, u kojima se bavi prirodom procesa usled kog dodeljena studentska soba od životnog prostora postepeno počinje da se doživljava kao novi dom između dve domske raspodele. Irena Pavlović u svojim radovima Kabl i Saradnja akcenat je stavlja na solidarnost između žitelja Studetskog grada, koju prepoznaje kao karakter zajednice. Za nju se ona ogleda kroz pomoć i suradljivost, često nerzadvojive od prijateljstva i zajedničke zabave, što prikazuje u vidu povezujuće niti koja prožima njene radove. Vladimir Opsenica je svoje pojmove (ne)most 68’ i Studentske školice zasnovao na poređenju istorijskih okolnosti i događanja koja su nicala i odvijala se na prostoru Studentskog grada, poput početka studentskih protesta 1968. godine, sa njihovim potencijalnimi paralelizmima i konotacijama u današnjem vremenu. Danilo Karapandža je svoj  0 Žeton, postavio kao univerzalni prototip žetona Studentskog grada, čijem stalnom prisustvu i kruženjem iz ruke u ruku stanara, može makar u šali i imaginaciji biti pripisano ritualno svojstvo predmeta. Dimenzionisanje, drugi Danilov pojam tiče se saživota u Studentskom gradu, u pogledu prilagođavanja na životne uslove, koji se podjednako odnose na  usvajanje određenog načina života, ali i sticanja navika vremena i prostora. Zoran Ilić se svojim pojmom Studentski grad nekad i sad, pozivao na kako vremensko tako i društveno nasleđe koje je ugrađeno u različita svojstva i funkcionalnost ovog prostora. Svojim drugim pojmom Dom kulture Studentski grad on nastoji da kroz presek delatnosti ove ustanove prikaže uvid u njenu namenu i ulogu u studentskom kompleksu. Lidija Manojlović pojmom Arhiv(iranje) poziva na prepoznavanje Doma kulture Studentski grad kao svedočanstva kulturnog i istoriskog nasleđa i ujedno sinteze prošlosti i sadašnjosti. Heterotopija kao drugi Lidijin pojam počiva na konceptu Mišela Fukoa, koji ona tumači kao prostornu aproksimaciju utopije, što se u kontekstu Studentskog grada dovodi u vezu sa težnjom studenata da odgovore na postavljene granice anticipacijom imaginativnih “međuprostora” težnje i projekcije ka predstojećem. Petar Ruvidić svoje radove Kapela, U gradu jabuka i Pronaći Dženi, gradi na osnovama pojedinih istrgnutih tekstualnih fragmenta iz dostupne arhivkse građe o Studentskom gradu, razvijajući na osnovu njih svoje viđenje fenomena vezanih za život na ovom mestu. Olga Gajanić opredelila se da za svoj pojam odabere još jedno od svakodnevnih, prostornih, ali praktičnih obeležja života u Studentskom gradu. Pojam Čitaonica, ona je izabrala da okarakteriše kao “misaonu zonu kolektivne svesti”, ali i kao  uporište studenata čije se prebivanje u domskom komplesku zasniva na vremenu tišine i posvećenosti koje se vezuje za atmosferu u čitaonici Studenjaka, naročito uoči ispitnih rokova.



Aleksandra Vujić: Useljenje

Nakon ekspresnog iseljenja usled proglašenog vanrednog stanja u martu, studenti se ponovo useljavaju u svoje sobe.



Irena Pavlović: Saradnja

Vremenska konstanta. Saradnja zbog zajedničkog cilja. Saradnja prethodnog stanara. Takođe indikator zabave.



Danilo Karapandža: 0 žeton

od obeležja najuzbudljivi je žeton. nikad ne znaš koji je sledeći broj koji ćeš dobiti. kada si u redu za menzu ume da se sakrije. kuvarica ti ga daje hladnog i mokrog, nekada te i dodirne svojom šakom. može služiti i kao privezak za ključ. ponekada se izgubi u starim farmericama ili nestane.



Zoran Ilić: Studentski grad nekad i sad

Ovim radom pokazuje se (možda malo i neozbiljno) Studentski grado od njegovog nastanka, pa do današnjih dana. Na početku, studenti su gradili Grad na novobeogradskoj ledini, a danas, oni uživaju u plodovima svoga rada: priređuju žurke, prisustvuju rok koncertima, izložbama, bioskopskim predstavama...



Olga Gajanić: Čitaonica

Čitaona, štrebaonica, mučionica, pričaonica, muvaonica, gledaonica - sinonimi su studenata koje koriste za čitaonicu. Ali šalu na stranu, čitaonica je jako bitan „kutak“ u aktivnosti svakog studenta, posebno korisnika Studentskog grada. To im je zapravo možda i jedina oaza mira gde se iz svakodnevne vreve zadataka i obaveza izoluju „u ovoj teretani specijalizovanoj za definisanje sive mase“. U jednoj takvoj misaonoj zoni kolektivne svesti lakše se uči, polažu ispiti, što i jeste glavni zadatak studenata i tako generacije studenata u Studenstkom gradu prolaze školu sticanja znanja kroz „druženje“ sa Čitaonicom. Njeni različiti nazivi širom sveta: читальный зал, Lesezimmer, reading room, 閱覽室 ,chumba cha kusoma, Sala de lectura, 読書室, čitáreň, חדר קריאה, Okuma odası, olvasószoba, читалня, वाचनालय... ali ista lepa priča o čitanju i učenju.



Olga Srejić: Jugaad

Jugaad je hindi reč koja označava pristup rešavanju specifičnog problema koji je niskobudžetan, improvizovan, inovativan i koristi trenutno raspoložive stvari i materiale. U studentskim domovima, usled nedostatka prostornih i drugih resursa, njihovi stanari su često primorani da na nekonvencionalan način adaptiraju svoje sobe. Ova rešenja, iako privremena, demonstriraju izuzetnu kreativnost, frugalnost i fleksibilnost.