Pretraga

(Diseldorf 2004–05, Beograd 2021–23)



 

Tokom prve polovine 20. veka avangardni umetnički pokreti i programsko delovanje škole Bauhaus dali su podstrek i legitimitet likovnom eksperimentu zasnovanom na premisama redukovanog apstraktnog izraza koji je u potonjem periodu iznedrio čitav spektar estetskih ideja-formi i autorskih poetika. Stvaralaštvo Silvije Kovjenić, oslanjajući se na iskustva istorije moderne umetnosti, ukazuje na odnegovani kontinuitet slične logike vizuelnog mišljenja. Sistematično i posvećeno bavljenje fenomenom strukturalnosti, integrisano u stvaralčki kredo umetnice, vidljivo je kroz gotovo opsesivno ispitivanje promenljivih kompozicionih shema, zvučnih efekata veličina, mase, obojenja i odnosa forme, kroz rekontekstualizaciju postojećih/pređašnjih rešenja i stvaranje sume njihovih entiteta, nešto poput inventara prostornih i vremenskih jedinica.



Potraga za apsolutom i kartezijanskim skladom u svedenim kompozicijama geometrijske apstrakcije deo je i Silvijine fascinacije morfologijom urbanih pejzaža i njegovih sastavnih elemenata. Svoje poetske preokupacije umetnica sa lakoćom materijalizuje u različitim medijima, što potvrđuje i nekoliko ciklusa fotografija koji su vezani za njen boravak u Nemačkoj tokom studijskog usavršavanja 2005. godine.



U jednoj seriji radova nastalih na spoju klasične fotografije i crtačkog postupka Silvija predstavlja noćne kadrove Diseldorfa, pre svega sa fokusom na arhitektonske vertikale TV tornja i pilona mosta. Naime, pokretom ruke i poigravanjem ekspozicijom umetnica kreira dinamične kompozicije gotovo apstrahujući viđeni prizor. Svetlosne linije grade talasaste ritmičke serpentine ili spletove neuhvatljivog toka. Ovo složeno neonsko tkanje u sinergiji sa difuznim rasejanjem svetla i maglinama, poput eha na tamnom fonu, gotovo dematerijalize objekte i svodi ih na optičke i vremenske siluete. Posredstvom kinetičkog elementa u projekciji pogleda, autorka preispituje mehanizme percepcije, doživljaja ambijenta, sećanja i životnog iskustva na liniji između postojanosti i efemernosti, realnosti i fikcije. Shodno tome, deo ove celine su i autoportreti u prostoru muzeja Kunstpalast, gde ogledalske refleksije i distorzija forme uvode samog subjekta stvaralačkog čina u okvir problemskog narativa.



 

Drugi ciklus fotografija sa prizorima Diseldorfa i i okolnih gradova – Keln, Esen… – poslužio je kao osnova na kojoj autorka 16 godina kasnije vrši slikarske intervencije. U pitanju je kreativni dijalog sa sopstvenim radom između dva mesta, dva vremena i dva medijska pristupa. Ovi fragmenti savremene arhitekture, industrijskih postrojenja i enterijera diseldorfske umetničke akademije u sebi nose energetski potencijal doživljenog iskustva. Elementi na fotografijama – unificirane jedinice fasada, sistemi fabričkih cevi, čelična konstrukcija mosta ili delovi naslona stolice – u svom ritmičkom nizanju otkrivaju srodnost sa autorskim konceptom u slikarskoj praksi. Hromatske aplikacije na postojećem foto-palimpsestu nisu mišljene sa idejom da stvore uzbudljiv vizuelni i medijski kontrast produbljen vremenskom distancom između dva kreativna čina, već da još čvršće integrišu rezultat pređašnje percepcije u logičku matricu bespredmetnog prosedea. Široke bojene površine koje pokrivaju čitave delove objekata/prostora i linearni akcenti, često u vidu dugih ili kratkih uzastopnih „rezova“, kao i poentilistički momenti, negde jedva primetni, ponavljaju dinamiku elemenata fotografisanog prostora. Plemenitost zlatnih i srebrnih tonova i njihova teksturna svojstva stvaraju iluziju svetlosnih efekata, pojačavajući one realne, zabeležene objektivom, a ujedno se mogu čitati i u ključu alhemijske simbolike i mogućih otvora ka meta-prostoru. Naglašavajući atmosferu tihog trajanja, umetnica gotovo da uzdiže impresije o konkretnom ambijentu na nivo vanvremenskog. Tek poneki grafičko-likovni nagoveštaj predstavlja kopču sa memorijom mesta: broj 014 – oznaka ili lozinka za ulazak u radni prostor klase koju je Silvija pohađala na diseldorfskoj Akademiji, strelice-koordinate koje pozicioniraju nastup Lorana Garnijea u vizualizaciju kluba Art u Esenu, gde je poznati didžej tada nastupao. Sinergija fotografije i slikarskog pigmenta u radu Silvije Kovjenić svojevrsna je parafraza ideje o harmoniji života i umetnosti unutar jednog habitusa.



Tezu o takvom skladu možda najpre pronalazimo u najjednostavnijim formama. Za razliku od prethodna dva ciklusa, fotografije nastale u muzeju Kulturraum Hombroich u mestu Nojs jesu svedene dokumentarno-ambijentalne zabeleške lišene upliva drugih medijsko-tehničkih postupaka. Ovaj punkt idealne simbioze prirode i arhitekture umetnica doživljava kao „mesto apsolutnog unutrašnjeg ispunjenja“. Geometriju energetskog i duhovnog ekvilibrijuma prenosi u čistom obliku viđenog, a atmosfera meditativne tišine odaje utisak sakralnog prostora. LJubičasti kišobran nalik je umetničkoj instalaciji i kao intervencija na fotografiji in situ simulira prisustvo umetnice, ostajući svedokom ushićenja i magičnog trenutka koje je neočekivano doneo jedan sasvim običan dan.



Silvijin rad, modelovan po principu dnevničkih zabeleški i pročišćen od suvišne naracije i ilustrativnosti, predstavlja projekciju suštine svakodnevnih životnih obrazaca u kojima je ljudsko delovanje pozicionirano kao jedan element sveobuhvatne strukture i dinamike materije i energije. Ako ovaj postupak prihvatimo kao afirmisanje ideje da se istorija sećanja može ispričati istorijom hodanja/kretanja, onda ovi „putopisi“ i fotografije-slike predstavljaju materijalne tragove i vizuelne reprezente težnje za stvaranjem slojevitog memorijskog tezaurusa.



Miroslav Sapundžić, istoričar umetnosti