Umetnik

Prati umetnika

Pretraga

Poligon

U okviru projekta MSUV "Prostor za novi dijalog", izložba / hepening Poligon, se izdvaja iz galerijskog prostora Muzeja (Dunavska 37) i prenosi u slobodne i alternativne prostore Kineske četvrti u Novom Sadu. Izložba traje do 4. oktobra.

 


"Devedesete godine prošlog veka u vojvođanskoj likovnoj umetnosti obeležene su izraženom potrebom i stalnim naporima za uspostavljanjem komunikacije sa internacionalnim kulturnim prostorom. Izolovanost zemlje i nemogućnost direktnijeg uključivanja u tokove aktuelne svetske umetničke scene učinili su da pojedinci, umesto zvaničnika, preuzimaju inicijativu i započinju uspostavljanje direktnijih kontakata u okviru međunarodne kulturne mreže. Iz sadašnje perspektive gledano, devedesete su bile period svojevrsne pripreme za jačanje i produbljivanje saradnje sa umetnicima, galerijama, udruženjima i drugim akterima savremene internacionalne umetničke scene, da bi pred sam kraj veka, a posebno na početku novog milenijuma ovi napori rezultirali velikim međunarodnim izložbama (Bijenale vizuelnih umetnosti u Pančevu, Jugoslovenski bijenale mladih u Vršcu) i regionalnom manifestacijom (Trijenale savremene umetnosti - Balkan art u Novom Sadu). To je bio način da se uspostave direktnije i trajnije relacije i stalni dijalog regionalnog i univerzalnog, lokalnog i globalnog, male i još uvek delimično zatvorene sredine sa dešavanjima u okviru globalnog umetničkog prostora, njihovim akterima, aktuelnom produkcijom, drugačijim tržišnim odnosima. To je, ujedno, bio i način da se omogući sagledavanje sopstvenog mesta unutar tog prostora.




Postojeći galerijski prostori u ovim vojvođanskim gradovima po svojim gabaritima nisu bili adekvatni potrebama velikih međunarodnih manifestacija, a siromašno društvo nije moglo da izgradi niti adaptira nove prigodne prostore, te su njihovi inicijatori (Živko Grozdanić u Vršcu i Svetlana Mladenov u Pančevu) počeli da tragaju za starim, napuštenim i zaboravljenim gradskim prostorima koji su poodavno izgubili prvobitnu namenu. Tako u Vršcu od 1993. godine, uz manje adaptacije, počinje da se koristi prostor «Konkordije», napuštene zgrade koja je bila u vlasništvu Narodnog muzeja, a kasnije, tokom devedesetih godina prošlog veka, «osvajaju se» različiti alternativni prostori kao što su: «Stari mlin», «Pčelarska banka», bioskopska sala starog Kulturnog centra i dr. U Pančevu od 1997. godine umetnički projekti počinju da se realizuju u zgradi starog napuštenog bioskopa «Apolo», zapuštene prostorije u dvorišnom delu Centra za kulturu i pretvaraju se u galerijske i rezidencijalne prostore, u kojima borave, stvaraju i izlažu domaći i inostrani umetnici. Zahvaljujući 2. bijenalu vizuelnih umetnosti (2002), umetnički radovi se početkom novog milenijuma useljavaju u «Crveni magacin», a nešto kasnije (2004) osvajaju i staru, napuštenu «letnju pozornicu».




Potreba za pronalaženjem alternativnih prostora, kao i pogodnih slobodnih gradskih prostora za umetničke intervencije, akcije, performanse, instalacije, objekte i sl. i danas je vrlo aktuelna, s tom razlikom što se njeno težište pomerilo iz manjih vojvođanskih gradova, kakvi su Vršac i Pančevo, u njenu metropolu - Novi Sad. Javni prostori postaju inspirativna mesta za umetničke eksperimente, a direktan kontakt s različitom publikom koji oni omogućavaju, podsticaj su za neposredan dijalog i interakciju na relaciji: umetničko delo-publika. Publika prestaje da bude samo pasivni posmatrač, ona postaje učesnik, pa samim tim i saučesnik umetničkog događaja. U ulozi publike mogu se naći namerni posetioci ili slučajni prolaznici, pa njihova reakcija na ponuđenu intervenciju ili umetničku akciju može biti sasvim različita, često nepredvidljiva i za samog autora. U sadašnjem trenutku, kod pojedinih umetnika i kuratora zapaža se pomeranje vizure iz centra grada i gradskog jezgra ka periferiji, ka obodima grada i nekim drugim, ne tako frekventnim urbanim delovima. Pronalaženje novog identiteta zapuštenih i pomalo zaboravljenih, za širu javnost nezanimljivih kvartova, postao je jedan od novijih zadataka savremene umetnosti. Memorija mesta, njegova arhitektura i socijalni kontekst podstiču umetnike na kreativnost, a rad in situ (na licu mesta), u zatečenom prostoru, ostvaruje dublje prožimanje umetnosti i njenog okruženja. Umetničke intervencije u nenamenskom prostoru deluju ponekad kao akt neposlušnosti i bunta i u nekim situacijama one se doživljavaju kao subverzivni čin. Tome doprinose i često nerešeni odnosi između javnog i privatnog prostora, njegovog vlasništva i kontrole, nasleđenog - sputavajućeg i vizionarskog - progresivnog.




Pojavu rehabilitacije zapuštenih gradskih kvartova posredstvom umetnosti ne treba zanemariti, već se njome treba ozbiljno pozabaviti. Primer ovakve pojave u Novom Sadu je, svakako, takozvana «Kineska četvrt» u blizini Dunava, prepuna različitih starih zanatskih radionica, sa nerešenim vlasničkim odnosima. Njen periferni položaj u odnosu na centar grada omogućio joj je da živi sopstveni život, zaklonjen od pogleda šire javnosti, sa sopstvenim kodeksima ponašanja i «prijateljskim» ili češće «neprijateljskim» odnosom prema posetiocima i nepoznatima. Na mestu takozvane «Kineske četvrti» planirana je izgradnja novog Muzeja savremene umetnosti Vojvodine, te već ta činjenica inspiriše aktere savremene umetničke scene da povremenim intervencijama, akcijama, hepeninzima i sl. krenu u osvajanje ovog prostora.




Prvo ozbiljnije umetničko istraživanje otpočelo je 1997. godine, na inicijativu Muzeja savremene umetnosti Vojvodine, projektom In situ kustoskinje Sanje Kojić Mladenov. Ovaj projekat, realizovan u «Kineskoj četvrti», ujedno je označio i početak saradnje Muzeja sa privatnom kompanijom The Manual co. Pozajmivši Muzeju svoj novoadaptirani prostor (bivša zanatska radionica) za potrebe projekta In situ, kompanija je ujedno promovisala svoj budući Muzej zaboravljene umetnosti. Saradnja javnog i privatnog sektora, u ovom slučaju, pokazala se veoma uspešnom. Ne treba zanemariti nevladin sektor, koji se takođe preko asocijacije za vizuelnu umetnost i kulturu Visart uključio u ovu saradnju kao treći partner. Ovaj model partnerstva se i u ovoj godini uspešno nastavio, te se mobilisao oko projekta Muzeja savremene umetnosti Vojvodine Prostor za novi dijalog. Zbog kompleksnosti ovog međunarodnog projekta, u čijem sklopu je više različitih izložbi, logično rešenje je bilo da se izložba/hepening Poligon izdvoji iz klasičnog galerijskog prostora Muzeja (Dunavska 37) i da se prenese u slobodne i alternativne prostore «Kineske četvrti». Ovaj «međuprostor» - ni sasvim javni, ni sasvim privatni, otvoren za različite mogućnosti - osmišljene i one nepredviđene, postaje kroz Poligon prostor komunikacije, razmene, sučeljavanja, susretanja, kretanja, informacija, reklame... Simboli i znakovi urbane kulture ukrštaju se sa zatečenom realnošću, kolektivnim sećanjem, drugačijim vrednostima i nostalgičnom atmosferom.




Multimedijalna internacionalna umetnička grupa OKUP (Agnès Bourgeois, Audrey Cavelius, Ivana Cerović, Carole Deltenre, Natalia Grabundžija, Danijela Jović, Marion Rinaudo, Jean-Grégoire Spaeth, Pauline Squelbut, Marie Storup-Canabié, Marie Szersnovicz) u okviru izložbe/hepeninga svojim različitim intervencijama okupira slobodne prostore «Kineske četvrti» - ulice, fasade, platoe, dvorišta, a kroz svoje interaktivne akcije i performanse uključuje lokalne stanovnike, navodeći ih da postanu deo umetničkog čina. Projekat ove umetničke grupe, nazvan Rađanje i umiranje, na simboličan način govori o nestajanju starih perifernih gradskih kvartova i rađanju, na njihovom mestu, novih arhitektonskih celina s drugačijom namenom.


Art klinika, budući da i sama deluje kroz kolektivni rad umetnika različitih generacija, s posebnim akcentom na onoj najmlađoj, upućuje javni proglas kojim poziva umetnike da se priključe projektu Prostor za novi dijalog, inicirajući na taj način zajedničku umetničku akciju u slobodnom prostoru «Kineske četvrti» pod nazivom Iz pepela muzej. Akcija podrazumeva spaljivanje umetničkih dela, čiji bi se pepeo ugradio u temelje nove zgrade Muzeja i oplodio budući gradski «Park skulptura», te na taj način simbolično naglasio večnost umetnosti, njenu sposobnost transformacije, vitalnost i neuništivost. Društveno angažovana Art klinika svojom akcijom postavlja važna i nezaobilazna pitanja kao što su pitanje statusa umetnika, kulturne politike, tržišta, izgadnje zgrade Muzeja savremene umetnosti Vojvodine, nepostojanja gradske galerije, pa i pitanja u vezi sa onim što bi trebalo da se dešava u kulturi a ne dešava se i razlozima za to.


Maja Josifović i Dimitrije Tadić svojom zajedničkom intervencijom u postavci Muzeja zaboravljene umetnosti u «Kineskoj četvrti» i na njegovim eksponatima s kraja XIX i početka XX veka, uspostavljaju zanimljiv dijalog između prošlosti i sadašnjosti, realnog i izmaštanog, stvarnog i vizionarskog, konkretnog i bajkovitog, sećanja i snoviđenja, memoarskog i savremenog.


Na jednom od zidova stare arhitekture «Kineske četvrti», Nenad Mikalački projekcijom igranog filma Poslednje labudovo jezero govori o urbanim legendama, ekstremistima, strahu, izmenjenom licu grada, fenomenu bezrazložnog zločina.


Stevan Kojić svojom multimedijalnom instalacijom osvaja «novi» alternativni prostor hangarskog tipa (stara napuštena radionica) u «Kineskoj četvrti». Već nazivima: Virtuelna planina i Neonska šuma, kako je naslovio pojedine delove svoje instalacije sastavljene iz digitalne animacije i neonskih slova, inicira važna društvena i ekološka pitanja o kvalitetu našeg života, o prostoru i okruženju u kome živimo. Uvodeći intimno u službu univerzalnih istina, on na veoma suptilan, nenametljiv i neagresivan način iznosi svoj stav o politici, stanju duha, ekologiji, moralu, poremećenom sistemu vrednosti.


Krećući se kroz «Kinesku četvrt», njene ulice, platoe, parkinge, dvorišta, radionice, hangarske i fabričke prostore, u toku izložbe/hepeninga Poligon, posetilac postaje svedok rehabilitacije starog perifernog urbanog prostora, stvaranja, uz pomoć umetnosti, njegovog novog identiteta. Dajući novi smisao postojećem prostoru, redefinišući ga kroz inovativne forme, savremena umetnost još jednom potvrđuje svoju moć da obnavlja i transformiše upotrebu javnih prostora, da utiče na stvaranje kolektivnog sećanja, da izgrađuje osećanje zajedništva, bude mesto susreta, sukobljavanja ideja i, pre svega, tolerantnog dijaloga. "


Svetlana Mladenov


 


 

Datum objavljivanja: 15.09.2008.