Pretraga

JUGOSLOVENSKI SOCIJALIZAM NA FILMU





“Film je za nas najvažnija umetnost”, istakao je 1922. godine Lenjin, a to je postalo lozinka i za jugoslovensku kinematografiju. Odredba u prvom članu Osnovnog zakona o filmu iz 1956. godine potcrtava ono što je jugoslovensko samoupravno društvo očekivalo od filma: “Ovim zakonom se određuju odnosi na području proizvodnje, prometa i prikazivanja filmova kao privredne delatnosti, koja ima poseban kulturni i prosvetni značaj.” Mnoge okolnosti, od nerazvijenog filmskog zanata i tehničkih nedostataka, preko nemogućnosti društvenog dogovora oko definisanja profila kinematografije koja bi dolikovala socijalističkom samoupravnom društvu, do promena na nivou celokupne društvene organizacije, uticaće da se od kulturnog i prosvetnog zadatka filma ubrzo odustane a da se kinematografija posmatra kao profesionalna i privredna delatnost. Već 1974. godine i negde oko petstotog jubilarnog igranog jugoslovenskog filma postalo je jasno da ovako usmerenje uzima danak: riskantni koprodukcijski poslovi su doveli mnoga preduzeća do ivice propasti ili likvidiranja, imperativ uspeha na međunarodnim festivalima potiskivao je eksplicitno socijalističku sadržinu u drugi plan. Bavljenje savremenošću, artikulisano u zahtevu Komunističkog manifesta da u komunističkom društvu sadašnjost vlada nad prošlošću, održavalo je vezu sa kulturnim i prosvetnim implikacijama umetnosti i njenom ulogom u razumevanju i kreiranju horizonta budućnosti, neophodnog kao uporište za društvenu promenu u nešto bolje. Pitanje o načinu na koji film tretira važne društvene teme i protivrečnosti i dileme samoupravnog socijalističkog društva, postaviće poetiku i politiku fima u centar promišljanja i kritike, kako na samom filmu tako i u tekstualnoj proizvodnji o filmskoj umetnosti. Filmska umetnička praksa demonstrirala je svoj odnos prema jugoslovenskoj socijalističkoj stvarnosti dvojako - beležeći stanje i okolnosti bez dubljeg razumevanja njihove slojevitosti i proizvodeći filmske prezentacije koje su nudile priloge za promenu stanja i okolnosti.



Istraživačko-obrazovni projekat ”Jugoslovenski socijalizam na filmu” se posvećuje ponovnom pregledu upravo filmova koji se, po svom pristupu društvenoj stvarnosti prve dve faze jugoslovenskog samoupravnog socijalizma, javljaju kao metoda novog sagledavanja te diverzifikovane stvarnosti. Projekat se sastoji od istraživanja i otvorenog javnog programa strukturiranog oko pet koncepata, a koji će u formi mesečnih javnih događaja i programacije filmova uz pozvane predavače/ice trajati od septembra do decembra 2017.



ISTRAŽIVANJE, KONCEPCIJA I PROGRAMACIJA: Isidora Ilić i Boško Prostran (Doplgenger)



TEME: samoupravljanje, društveni standard, samoupravno društvo i kultura, marginalizovani, žensko pitanje.



PREDAVAČI/CE: Isidora Ilić, Slobodan Karamanić, Rastko Močnik, Tijana Okić, Rade Pantić, Boško Prostran, Milan Rakita.



MESTO I VREME JAVNOG PROGRAMA:

Septembar - decembar 2017.

Jugoslovenska kinoteka, Kosovska 11, Beograd





Istraživačko-obrazovni projekat ”Jugoslovenski socijalizam na filmu” organizuju udruženje Transimage iz Beograda i Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe, uz podršku Jugoslovenske kinoteke i Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe.

"Jugoslovenski socijalizam na filmu" je istraživačko-obrazovni projekat koji ima za cilj da preispita i reartikuliše istorijske uslove produkcije, distribucije i recepcije jugoslovenskog filmskog nasleđa. Projekat je posvećen ponovnom pregledu jugoslovenskih filmova koji se, po svom pristupu društvenoj stvarnosti prve dve faze jugoslovenskog samoupravnog socijalizma, javljaju kao metoda novog sagledavanja diverzifikovanosti samoupravnog socijalističkog društva Jugoslavije. Projekat se sastoji od istraživanja i otvorenog javnog programa strukturiranog oko pet koncepata, a koji će u formi mesečnih javnih događaja i programacije filmova uz pozvane predavače/ice trajati od septembra do decembra 2017.





19. septembar 2017. u 19h

TEZE O JUGOSLOVENSKOM SAMOUPRAVLJANJU

Predavanje: Slobodan Karamanić

Predavanje-performans: Doplgenger



Prvi javni događaj projekta "Jugoslovenski socijalizam na filmu" sastoji se od sinematičnog predavanja-performansa umetničkog dua Doplgenger i predavanja Slobodana Karamanića.  Karamanić će u svom izlaganju izneti teze o nekim od glavnih principa i istorijskih izvora jugoslovenskog samoupravljanja. Početna pretpostavka je da se samo na bazi tih principa i izvora, te pitanja i protivrečnosti koji oni otvaraju, može izvoditi bilans samoupravljanja. Umesto da se dostignuća i mane samoupravljanja mere po aršinima neke navodno objektivne nauke (političke ekonomije, politikologije ili sociologije), jugoslovenski socijalistički eksperiment treba najpre podvrgnuti merilima koje je on sam pred sebe postavio. Prema rečima Edvarda Kardelja, teorija samoupravljanja je nastala u isti mah kao odraz i kao orijentir konkretne prakse. U tom smislu, nužno je nanovo razmotriti koncepte "odumiranja države", "diktature proletarijata", "slobodnog udruženog rada", "raspolaganja viškom vrednosti", "društvene svojine", itd., te utvrditi horizont novina i granica koje su ti koncepti proizveli u odnosu na realnost jedne socijalističke zemlje.



Dr sc Slobodan Karamanić je aleatorni materijalista sa radnom dozvolom u Nemačkoj. U doktorskoj disertaciji o Luju Altiseru (Ljubljana, 2013), brani tezu da je koncept političke subjektivnosti ovog francuskog filozofa potrebno čitati iz perspektive izuzetka, tj. iz perspektive singularnih proboja i spojeva politike emancipacije i saznanja. Objavljuje članke i eseje u poljima filozofije, kritike ideologije, vizuelne kulture, umetnosti, muzike i filma. Njegova interesovanja za Jugoslaviju se tiču prvenstveno dva pitanja: 1) pitanje singularnosti i novina jugoslovenskog revolucionarnog nasleđa; 2) pitanje logike destrukcije jugoslovenskog socijalističkog projekta. 



Doplgenger umetnički duo čine Isidora Ilić i Boško Prostran, film/video umetnici iz Beograda. Radovi Doplgengera se bave odnosom između umetnosti i politike kroz preispitivanje režima pokretnih slika i modusa njihove recepcije. Doplgenger dekonstruiše filmski medij, jezik, strukturu i tekst kako bi ispitali načine putem kojih umetnost i pokretne slike učestvuju u kreiranju političke stvarnosti. Oslanjajući se na tradicije eksperimentalnog filma i videa, Doplgenger interveniše na već postojećim medijskim proizvodima ili proizvodi u formi filmskog eseja. Iako im je pokretna slika osnovni medij, njihova praksa uključuje i tekst, prostorne instalacije, performanse, predavanja i diskusije.

FILMSKI PROGRAM

20. i 21.09.2017.

Jugoslovenska kinoteka, Kosovska 11.

Selekcija: Isidora Ilić & Boško Prostran (Doplgenger)





20.09.2017. Projekcije filmova sa početkom u

    17h Te noći (1958. / Slavija film/ R: Jovan Živanović/ Trajanje: 88 minuta)

    19h Prometej s otoka Viševice (1964. /Jadran Film /R: Vatroslav Mimica/ Trajanje: 92 minuta)

    21h Službeni položaj (1964. / Avala film / R: Fadil Hadžić/ Trajanje: 98 minuta)

21.09.2017. Projekcije filmova sa početkom u

    17h Licem u lice (1963. / Jadran film/ R: Branko Bauer / Trajanje: 99 minuta)

    19h Protest (1967. / Autorska grupa Most, Zagreb/ R: Fadil Hadžić/ Trajanje: 84 minuta)

    21h Pavle Pavlović (1975. / Centar Film, Filmska Radna Zajednica (FRZ) / R: Puriša Đorđević / Trajanje: 92 minuta)

Istraživačko-obrazovni projekat ”Jugoslovenski socijalizam na filmu” organizuju udruženje Transimage iz Beograda i Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe uz podršku Jugoslovenske kinoteke i Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe.