Umetnik

Prati umetnika

Pretraga

Izvođenje poezije na filmu, treće izdanje: Stihovi Vilijema Batlera Jejtsa

Izvođenje poezije na filmu, treće izdanje: Stihovi Vilijema Batlera Jejtsa
Predavanje i razgovor sa analizom isečaka iz filmova Predavači: Tijana Savatić i Stevan Vuković SKC Filmforum utorak 29. septembar u 20h, SKC Beograd, Kralja Milana 48.





Izvođenje poezije na filmu, treće izdanje:

Stihovi Vilijema Batlera Jejtsa


Treće izdanje ciklusa „Izvođenje poezije na filmu“ posvećeno je stihovima Vilijema Batlera Jejtsa, koji svoje mesto nalaze u narativima filmova veoma širokog dijapazona žanrova, i to od romantične drame Dejvida Džounsa, pod nazivom „84 Charing Cross Road“ iz 1987, čiji se zaplet gradi oko antikvarnih knjiga, pa do Spilbergovog naučnofantastičnog dela „Veštačka inteligencija“ iz 2001, u kojoj robot citira Jejtsove stihove. Osim robota, Jejtsove stihove recituje i vojnik, borac u drugom svetskom ratu (Memfis Bel, 1990), sudinica koja na taj način pokušava da stvori neki odnos sa dečakom o čijem tretmanu treba da presudi (Dečiji akt, 2017), berzanski broker (Volstrit, 1987), pa i Ričard Helms, direktor CIA, službe u dijalogu sa predsednikom SAD Ričardom Niksonom (Nikson, 1995). I što se tiče raspona glumaca koji te uloge igraju, ima dosta iznenađenja, poput Šona Bina, u dijalogu sa likom koga igra Kristijan Bejl, Entoni Hopkinsa, pa čak i Klinta Istvuda, koji je na filmu „Mostovi okruga Medison“ radio u dvostrukom svojstvu, kao reditelj i  noseća muška uloga, da bi u sceni intimnog zbližavanja dvoje protagonista, izgovori i Jejtsove stihove iz „Pesme Engusa lutalice“, i i okarakterisao na sledeći način: „realizam, sažetost, čulnost.... lepota i čarolija... svemu tome sam privlačen svojim irsko poreklom“.





Da li je upotreba citata Jejtsovih pesama samo sredstvo kojim se unapređuje dramaturgija konkretnog filma ili se time uspostavlja i neki intertekstualni odnos sa samim delom i opusom autora čija se pesma izvodi, ili čak sa istorijom pesništva? Odgovor na to pitanje, naravno,  zavisi od slučaja do slučaja, a tokom ovog predavanja i razgovora će se razmatrati upravo mogući modaliteti odnosa koji se tim sekvencama na neki način nagoveštavaju ili impliciraju. Ovaj odnos će se potom dalje razmatrati u okviru savremenih teorija izvođenja, s jedne strane, i teorija remedijacije i intermedijskih eksperimenata, s druge.









U filmu Memphis Belle o britanskim pilotima tokom drugog svetskog rata, reditelja Majkla Ketona Džounsa iz 1990. godine, narednik Deni Deli, jedan od protagonista filma, koji u njemu leti na Boingu B-17 (takozvanoj letećoj tvrđavi) izvodi Jejtsovu pesmu "Irski pilot predviđa svoju smrt" (An Irish Airman Foresees His Death), i to kao svoju, da bi kada u jednom trenutku predoseti smrt, imao za potrebu da prizna da je to Jejtsova pesma.... naravno, kao britanski bojnik on iz nje izostavlja sve to đto se tiče Irske.... Inače, pesma je ooriginalno bjavljena u okviru zbirka je posvećene majoru Robertu Gregoriju, sinu Jejtsove mecene Ledi Gregori, koji je poginuo kao irski pilot u britanskoj vojsci u prvom svetskom ratu, u borbama koje su se odvijale negde iznad severne Italije. U originalu je ta pesma krajnje ambivalentna u odnosu i spram tada praovladavjućih koncepata patriotizma i spram uloge Iraca u tom ratu.











Irski pilot predviđa svoju smrt:



„ZNAM da ću susresti svoju sudbinu

negde gore među oblacima;

ne mrzim one protiv kojih se borim,

ne volim one koje čuvam;

moja zemlja je Kiltartan Kros,

moji zemljaci su sirotinja iz Kiltantara,

najverovatnije da im kraj ne bi doneo gubitak

niti ih ostavio srećnije nego ranije.

Ni zakon, niti dužnost mi ne govore da se borim,

Ni javne osobe, ni navijačke grupe,

usamljeni impuls oduševljenja

vodio me je do ovog meteža u oblacima;

Sve sam uravnotežio, doveo sve do razuma

Nadolazeće godine izgledaju kao gubljenje daha,

Gubljenje daha su i godine koje su prošle

U ravnoteži sa ovim životom, ovom smrću.“





Ovo izdanje Izvođenja poezije na filmu, nastavlja se, nakon polugodišnje pauze uslovljene specifičnim merama zbog epidemije virusa kovid19. Ciklus je počeo u januaru ove godine, analizom upotrebe stihova T. S. Eliota u filmovima poput „Apokalipsa danas“ Frensisa Forda Kopole, ili „Ljubav i smrt“ Vudi Alena, a potom je februarsko izdanje ciklusa obradilo načine na koji su stihovi Vilijama Blejka korišćeni u nizu filmskih ostvarenja poput "Istrebljivača" Ridli Skota i „Mrtvog Čoveka“ Džima Džarmuša. U novembru nas čekaju stihovi E. A. Poa.

Datum objavljivanja: 28.09.2020.