Pretraga

Aleksandar Davić (1961-2020) je bio filmski reditelj, intermedijski umetnik, scenarista, producent, edukator i glumac. Profesor filmske i pozorišne režije na Akademiji umetnosti Univerziteta u Novom Sadu i profesor digitalnog videa na Interdisciplinarnim studijama Univerziteta umetnosti u Beogradu. Diplomirao je na Akademiji umetnosti u Novom Sadu intermedijalnu režiju (film, TV, pozorište, radio).



Prva retrospektivna izložba Aleksandar Davić: Poslednja dadaistička predstava predstavlja žanrovski raznovrsnu filmsku i video produkciju Aleksandra Davića u kontekstu savremene vizuelne umetnosti i društveno-političkih okolnosti koje su paradigmatski obeležile angažovani pristup autora i izbor osetljivih tema. Izložba akcentuje najznačajnije umetničke i pedagoške aktivnosti ovog autora, koje se oslanjaju na avangardne tradicije, uvode eksperimentalne postupke i tehnološke inovacije u promišljanju i produkciji pokretne slike i zvuka.



Tokom četiri decenije rada, svoju umetničku praksu je realizovao samostalno i koautorski u oblastima dokumentarnog, eksperimentalnog i igranog filma, muzičkog video spota, video umetnosti, video skulpture i pozorišta. Njegovi filmovi i video radovi su prikazani i nagrađivani na brojnim domaćim i međunarodnim filmskim i medijskim festivalima, i izlagani su u muzejima (MSUV, MSUB, Muzej istorije Jugoslavije i dr). U kolekciji MSUV se nalaze kopije dela: Poslednja dadaistička predstava (red. A. Davić, video, 1992) i Davićev autorski rad Očevidac (video, 1996), kao i video radovi nastali u saradnji sa asocijacijom Apsolutno Good Evening (1996) i Absolutely Dead (1995).







Internacionalni avangardni pokreti su resurs znanja i inspiracija za većinu filmova i video radova Aleksandra Davića od avangardnog vizuelnog jezika do levih političkih ideologija i anarhizma suprotstavljenih buržoaskom estetizmu i tradiciji. Antologijsko ostvarenje Poslednja dadaistička predstava u njegovoj režiji (1992) predstavlja vanvremenski omaž i reaktuelizaciju ideja internacionalnog pokreta Dada od posebnog značaja u kontekstu dominantnih desnih političkih tendencija poslednje decenije XX veka. Video Poslednja dadaistička predstava je izlagan u muzejima u okviru selekcija najznačajnijih umetničkih dela iz devedesetih godina (MSUV, MSUB). Poslednje ostvarenje Aleksandra Davića, dokumentarni serijal od 6 epizoda Naša istorijska avangarda u produkciji Roremachine (2020), bavi se istorijom avangardnih umetničkih pokreta u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca/Kraljevini Jugoslaviji, periodom između dva svetska rata, dadaizmom, nadrealizamom i zenitizmom.



Davić je svoju pedagošku praksu formalno započeo na Akademiji umetnosti Novi Sad 1992. godine kao asistent na odseku za dramu, da bi od 2013. godine nastavio rad u zvanju redovnog profesora. Filmski stvaraoci koji su bili Davićevi aktivni saradnici čine danas nastavni kadar na dramskom odseku AUNS: Siniša Bokan, Jovan Milinov-Toba, Sabolč Tolnai, Miloš Pušić i dr. Pored formalne (samo)edukacije, njegova interesovanja o umetnosti, tehnologiji i različitim društvenim fenomenima pre svega su bila usmerena ka neformalnoj distribuciji i razmeni znanja koje je integrisao i u rad sa studentima. Pomagao je i učestvovao u produkciji filmova svojih studenata (npr. rad na montaži filma Nyári Mozi, red. Sabolč Tolnai), a sa svojim tadašnjim studentima Sabolčem Tolnaijem i Nenadom Miloševićem je realizovao dokumentarni film o studentskom protestu Ove noge nisu male (1997). Zajedno sa grupom studenata je učestvovao u reosnivanju Kino Kluba Novi Sad (2001). Između ostalog, kao strastveni istraživač i poznavalac bavio se re-istorizacijom filmske i video umetnosti XX veka na području Vojvodine u projektu/izložbi Tehnologija narodu! Film i video u Vojvodini (s Gordanom Nikolić) na kojem je bilo predstavljeno više od stotinu filmova i video radova u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (2013).





Prva dokumentarna ostvarenja Davić realizuje na Televiziji Novi Sad od sredine osamdesetih godina XX veka kroz karakteristično portretisanje umetnika, protagonista vojvođanske neoavangardne i postavangardne umetničke scene, Lasla Kerekeša (Kerekes film, 1985) i Miroslava Mandića (Kazna i sloboda, 1991), narodnog heroja Koste Nađa, oficira internacionalnih brigada koji se borio u španskom građanskom ratu (Španija Koste Nađa, 1991) i prikaze društveno marginalizovanih tema, kao u filmu Štićenici (1987) o duševnoj ustanovi za decu i omladinu u Veterniku. U produkciji kuće Terra film je nastao njegov film Dunafalvi marš o tragičnom heroju, naredniku mađarske policije, koji je spasio ljude iz sela Kovilj tokom racije 1942. godine. Dokumentarni filmovi Aleksandra Davića beleže antirežimski otpor kroz lični društveni angažman i aktivno participiranje u oblikovanju otpora kroz politike pokretnih slika u vreme jugoslovenskih ratova tokom devedesetih godina XX veka filmovima Ove noge nisu male (1997) i Otpor u nadležnosti policije (prod. UrbaNS, 2001), koji prikazuje političku represiju nad članovima Otpora. Davićev film Putovanje mrtvih (prod. UrbaNS, 2001) prvi je film u Srbiji koji se bavi kontroverznom temom hladnjača i sakrivanja leševa albanskih civila.



Od kraja osamdesetih godina XX veka Aleksandar Davić je sarađivao s protagonistima muzičke

rok i (neo)pank scene iz Novog Sada i Beograda na koncipiranju i realizaciji muzičkog spota umetnika Zorana Bulatovića-Baleta, a kasnije i spotova bendova Boye, Obojeni program, EKV i Oktobar 1864. Ovi spotovi predstavljaju amplitudu različitih eksperimenata integrisanja vizuelne estetike sa muzikom. Prvi muzički spot u Davićevoj režiji, Prince od Chaos (1990), realizovan ritmičnim montažnim postupkom smenjivanja morbidnih slika iz ere rumunskog diktatora Nikolaja Čaušeskua, streljanog simbolične 1989. godine, nosi snažnu političku poruku koja anticipira mračne devedesete na jugoslovenskom prostoru.   



Video umetnost i video instalacije su oblasti koje su omogućile Aleksandru Daviću da se afirmiše van tradicionalnog filmskog formata kao značajan autor na sceni savremene umetnosti (galerije, muzeji, medijski festivali). U rediteljskoj koncepciji i montaži ovih video radova dominiraju neobične i ritmične audio-vizuelne jukstapozicije inspirisane estetikom filmova Džige Vertova, (post)avangardnog i eksperimentalnog filma/videa. Video rad Dobro veče (1996) asocijacije Apsolutno i Aleksandra Davića, pored oštre kritike društvene uloge medija, predstavlja i jedan od pionirskih primera upotrebe nelinearne/kompjuterske montaže u praksama video umetnosti kod nas. Većinu video radova je realizovao u saradnji s asocijacijom Apsolutno i grupom FIA, dok je 1990-te simboličan rad Očevidac (1996) autorski rad u žanru video skulpture za koji je, između ostalog, osvojio Zlatnu nagrada Beograda za najbolji eksperimentalni video na Jugoslovenskom festivalu kratkometražnog i dokumentarnog filma/videa Beograd.



Rana iskustva rada u dugometražnoj igranoj formi stekao je kao asistent režije na snimanju filma Gorila se kupa u podne (red. Dušan Makavejev, 1993). Njegov dugometražni igrani film Žurka (prod. Arbos, 2004), čija je radnja smeštena u danima s početka rata 1991. godine, predstavlja rediteljski rad u formatu klasične filmske naracije. Film je bio prikazan na nekoliko filmskih festivala u Evropi i bio nagrađen za najbolji scenario na Festivalu filmskog scenarija u Vrnjačkoj banji 2005. godine. Nakon toga, Davić je realizovao još tri kratkometražna igrana filma u svojoj produkciji: NS Rulet (2012), Igralište (2014) i Zlatni dečak (2015).